Một số giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng và đọc diễn cảm cho học sinh thông qua phân môn tập đọc ở lớp 5

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Như chúng ta đã biết, đất nước chúng ta đang bước vào một kỉ nguyên mới với tương lai tươi sáng của thế kỉ XXI- Thể kỉ của nền văn minh nhân loại. Chúng ta thật đáng tự hào và thực sự tự hào về đất nước ta ngày càng thay da đổi thịt, ngẩng cao đầu tự tin hướng tới tương lai để “sánh vai cùng các cường quốc năm châu”. Nói đến tương lai, niềm tự hào của dân tộc chúng ta không khỏi nói đến con người mà con người muốn được phát triển toàn diện là nhờ sự giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội vì: “Giáo dục và đào tạo là chìa khoá để mở cánh cửa tương lai”.Bởi vậy, giáo dục gánh một trách nhiệm hết sức nặng nề và cấp thiết. Đặc biệt đối với bậc tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân.

          Bậc tiểu học là bậc rất quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, trên cơ sở cung cấp những tri thức  khoa học ban đầu về tự nhiên và xã hội, phát triển các năng lực phẩm chất, trang bị các phương pháp ban đầu về hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn. Bồi dưỡng phát huy tình cảm, thói quen đức tính tốt đẹp của con ngưòi Việt Nam. Mục tiêu đó được thực hiện thông qua việc dạy học các kiến thức cơ bản và thực hiện theo định hướng của yêu cầu giáo dục nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức, kĩ năng cần thiết giúp trẻ tiếp tục học ở bậc học cao hơn.

Phân môn Tập đọc trong Tiếng Việt là một trong những phân môn quan trọng bởi có đọc tốt thì mới học tốt Tiếng Việt. Đọc tốt ở phân môn Tập đọc là các em được củng cố khắc sâu thêm  những tri thức, kỹ năng học tốt ở những phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Chức năng của phân môn Tập đọc là luyện đọc: rèn cho học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, tiến tới đọc hay (đọc diễn cảm). Thông qua đọc đúng, đọc hay  học sinh cảm thụ được cái hay cái đẹp của bài văn, bài thơ.  Nó là chìa khoá đưa các em vào kho tàng văn hoá, khoa học, giúp các em nhận ra những tinh hoa của dân tộc đang được kết tinh trong sách vở. Mỗi bài tập đọc là một văn bản là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực về cảnh đẹp đất nước, con người, xã hội...Mặt khác, thể hiện được tâm hồn của tác giả không chỉ có nội dung hấp dẫn của bài văn bài thơ  mà  còn phụ thuộc vào người đọc tác phẩm đó. Trước hết người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, đọc trôi chảy, tiến tới đọc diễn cảm , đọc theo vai thì mới diễn tả cảm  xúc, tình cảm, thái độ của tác giả  bộc lộ qua từng nhân vật trong tác phẩm.

Bởi vậy nâng cao năng lực đọc cho học sinh nhất là đọc đúng, đọc diễn cảm là hết sức cần thiết đối với giáo viên tiểu học.

Trong thực tế hiện nay, ở trường Tiểu học việc dạy đọc, bên cạnh những thành công, còn nhiều hạn chế. Học sinh của chúng ta chưa đọc được như mong muốn, kết quả đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh chỉ mới biết đọc đúng, đọc trơn, số lượng học sinh biết đọc diễn cảm tốt còn rất hữu hạn. Mặc dù trong quá trình giảng dạy việc nâng cao dạy tập đọc, đọc diễn cảm được chú trọng, nhưng trong thực tế còn một số giáo viên vẫn chưa vận dụng những ưu việt của nó, chưa khơi dậy được sự hứng thú đọc sách của học sinh, chưa chú ý đến nghệ thuật. Do đó trong quá trình dạy tập đọc vẫn còn áp đặt nặng nề về khai thác kiến thức nên chất lượng học sinh hiện nay về phần đọc mới chỉ dừng lại ở chỗ đọc nhanh, đọc liến thoắng, phần đọc diễn cảm còn yếu và chưa hiểu được ý nghĩa của văn bản nghệ thuật.

Tập đọc là phân môn thực hành tiếng việt, nhiệm vụ rất quan trọng của tập đọc là củng cố năng lực đọc cho học sinh. Mà năng lực đọc lại được hình thành từ 4 kĩ năng: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu và đọc diễn cảm. Nếu học sinh tập đọc đạt kết quả tốt tức là giáo viên đã giúp trẻ chiếm lĩnh được ngôn ngữ để sử dụng trong giao tiếp và học tập. Đọc cũng là công cụ đắc lực để giúp các em học tốt các môn học khác. Việc dạy học theo phương pháp mới lấy học sinh làm trung tâm là phương pháp rất ưu việt. Nó tích cực hóa hoạt động của người học, thầy cô chỉ là người tổ chức, hướng dẫn. Trong hoạt động, mỗi học sinh sẽ được bộc lộ mình và được phát triển. Nhưng để thực hiện được điều đó thì các em phải có khả năng đọc tốt. Đọc để nắm được nội dung bài yêu cầu gì, đọc lướt nhanh để chọn lọc thông tin trả lời cho câu hỏi mà giáo viên nêu ra; nếu khả năng đọc hạn chế thì các em sẽ rất vất vả trong việc chủ động tiếp thu kiến thức mới, từ đó dẫn đến chất lượng học tập không đạt kết quả như mong muốn.

Đối với học sinh lớp 5, khi học môn tập đọc, các em được làm quen và tiếp xúc với nhiều loại văn bản khác nhau như: Văn bản nghệ thuật, báo chí, khoa học... Trong văn bản nghệ thuật có cả trích đoạn, kịch, thơ, văn xuôi... với số lượng chữ khá nhiều và yêu cầu cao hơn về tốc độ đọc tối thiểu khoảng 120 tiếng/phút. Vậy làm thế nào để học sinh đọc đúng, đọc hay theo yêu cầu của phân môn?

Theo chương trình Sách giáo khoa mới, bước luyện đọc đúng, đọc hay cho học sinh đã được chú trọng hơn, tới hơn 1/2 thời lượng của tiết học dành cho việc luyện đọc cho học sinh. Trong đó chủ yếu là công việc của các em như: đọc thành tiếng, đọc thầm, đọc nối tiếp, đọc cá nhân, đọc theo nhóm...

Để hướng dẫn học sinh đọc tốt thì người giáo viên phải làm gì, hướng dẫn học sinh như thế nào, sử dụng vốn thời gian đó ra sao để đạt được kết quả tốt nhất khi dạy đọc cho các em?

Và giáo viên phải vận dụng phương pháp dạy học như thế nào để giúp các em đạt được những yêu cầu cơ bản trên?

Vậy để rèn đọc cho học sinh đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng mới đó là “Mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt động học tập”. Do đó, với mong muốn làm thế nào để ngày càng nâng cao chất lượng đọc đúng, đọc diễn cảm của học sinh lớp 5 trong nhà trường nói chung cũng như học sinh trong lớp chủ nhiệm nói riêng tôi đã chọn đề tài “Một số giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng và đọc diễn cảm cho học sinh thông qua phân môn tập đọc ở lớp 5” làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu:

Đề tài nhằm tìm hiểu cơ sở lí luận, tìm hiểu và khảo sát tình hình thực tế dạy Tập đọc lớp 5, rút ra những nhận xét kết luận về vị trí, vai trò quan trọng của phân môn. Trên cơ sở đó, đề tài sẽ đưa ra một số phương pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ dạy Tập đọc lớp 5 nhằm giúp học sinh đọc đúng, đọc hay, thấy được cái hay, cái đẹp, quen dần với nghệ thuật văn chương, bước đầu biết cảm thụ văn học làm cho hiệu quả của giờ Tập đọc được nâng cao và gây được sự hứng thú cho học sinh.

3. Thời gian và địa điểm:

Thời gian nghiên cứu đề tài từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 6 năm 2020.

Đề tài được nghiên cứu, thực nghiệm tại các lớp 5B, cơ sở Đồng Thanh, trường Tiểu học Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.

4. Đóng góp mới về mặt thực tiễn:

Biện pháp rèn đọc đúng, đọc hay để nâng cao chất lượng đọc cho học sinh lớp 5, là một vấn đề được rất nhiều các đồng chí giáo viên dạy lớp 5 quan tâm và nghiên cứu. Đã có rất nhiều các biện pháp được đưa ra như:

+ Yêu cầu học sinh đọc bài nhiều lần trước khi đến lớp.

+ Giáo viên hướng dẫn học sinh cách phát âm chuẩn, cách đọc nhấn giọng, cách ngắt hơi...để học sinh đọc hay.

+ Phân công những em đọc tốt giúp những em đọc chưa tốt...

Song tất cả những biện pháp đó không phải lúc nào áp dụng cũng phát huy được tính hiệu quả. Theo tôi, tùy theo thực tế của từng lớp, chất lượng đọc của từng học sinh để giáo viên có thể thêm, bớt, vận dụng một cách linh hoạt các biện pháp mà các đồng nghiệp đi trước đã sử dụng. Bản thân mỗi giáo viên bao giờ cũng có cách làm riêng của mình, phù hợp với thực tế của lớp mình đang dạy.

Thực tế ở các lớp 5 trên địa bàn xã Hoành Mô-huyện Bình Liêu vẫn còn nhiều học sinh đọc sai, đọc còn bé, đọc ấp úng chưa lưu loát, chưa đúng tốc độ chuẩn của học sinh, đọc còn bỏ chữ, thêm chữ, đọc còn chưa biết ngắt nghỉ hơi đúng. Nếu người giáo viên không chú ý rèn kĩ năng đọc cho học sinh thì sẽ không đảm bảo được mục tiêu của phân môn tập đọc là: Củng cố, phát triển kĩ năng đọc trơn, đọc thầm đã được hình thành ở các lớp dưới, tăng cường tốc độ đọc, khả năng đọc lướt để chọn thông tin nhanh và nâng cao khả năng đọc diễn cảm cho học sinh. Từ đó, giúp học sinh nắm được đề tài, cốt truyện, nhân vật, tính cách; hiểu được ý nghĩa bài thơ, bài văn và mở rộng vốn hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người.

 

 

 

II. PHẦN NỘI DUNG:

1. Chương 1: Tổng quan

Các môn học quy định trong nhà trường hiện nay đối với học sinh tiểu học, thì phân môn tập đọc là phân môn có tính tổng hợp. Phân môn tập đọc không những dạy học sinh biết đọc mà còn giúp học sinh có được những kiến thức cơ bản về Tiếng Việt- về văn học và kiến thức thực tế trong cuộc sống hằng ngày. Các bài tập đọc còn có nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, tình cảm cho các em. Như vậy, phân môn Tập đọc có nhiệm vụ thật to lớn trong việc hình thành, bồi dưỡng tâm hồn cho học sinh, giúp các em hào hứng, tự tin hơn trong môn học và hỗ trợ đắc lực cho việc tiếp thu các môn học khác. Phân môn Tập đọc được cấu trúc theo quan điểm tích hợp nên một số bài tập đọc còn là dẫn chứng, là tư liệu cho các môn học khác như: Luyện từ và câu, chính tả, kể chuyện... Nếu học tốt môn tập đọc thì khả năng giao tiếp của các em cũng tốt hơn.

Phân môn Tập đọc có tầm quan trọng như vậy, nhưng trong thực tế, giờ dạy tập đọc chỉ diễn ra trong vòng 38-40 phút thì làm thế nào để học sinh thực hiện tốt được cả 3 yêu cầu: Đọc đúng, đọc hiểu, đọc hay. Điều đó có nghĩa là người giáo viên cần phân bố thời gian giữa các phần của tiết học một cách hợp lí, không được coi nhẹ phần nào, nhưng cũng không được “diễn” cho đủ bước. Và nhất là cần nắm chắc mục tiêu cần đạt của từng phần, từng tiết học để có một cách nhìn tổng quát đối với việc rèn đọc cho học sinh trong giờ tập đọc; để giờ học không quá nặng nề với các em mà vẫn đạt kết quả tốt.

          1.1. Cơ sở lí luận:

          1.1.1. Cơ sở tâm sinh lí, đặc điểm tâm lí học sinh Tiểu học.

          Học sinh Tiểu học - con người với cấu tạo đầy đủ các bộ phận của một cơ thể đang phát triển. Trong đó, cơ quan phát âm, ngôn ngữ phát triển mạnh, phù hợp với sự tiếp nhận và thực hiện dễ dàng các hoạt động mới, theo chức năng của chúng. Chức năng phát âm - Tập đọc.

          Khả năng nhận thức, tư duy, tưởng tượng, tình cảm, trí nhớ và nhân cách học sinh đang được hình thành, tiềm tàng khả năng phát triển và đang phát triển.

          Học sinh Tiểu học hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động, tò mò, thích hoạt động, khám phá thường độc lập, tự lực làm việc theo hứng thú của mình.

          Thầy cô là hình tượng mẫu mực nhất được trẻ tôn sùng nhất, mọi điều trẻ đều nhất nhất nghe theo, sự phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học phụ thuộc phần lớn vào quá trình dạy học và giáo dục của thầy cô trong nhà trường Tiểu học.

          Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học bước đầu đem đến sự vận động khoa học cho não bộ và các cơ quan phát âm, ngôn ngữ, đem đến những tinh hoa văn hoá, văn học nghệ thuật trong tâm hồn trẻ, rèn kĩ năng đọc, hiểu, cảm thụ văn học, rèn luyện tình cảm đạo đức, ý chí, ý thức, hành động đúng cho trẻ, phát triển khả năng học tập các môn khác, là điều kiện phát triển toàn diện cho học sinh Tiểu học.

          Nhân cách học sinh Tiểu học phát triển đúng đắn hay lệch lạc phụ thuộc vào quá trình giáo dục của người thầy mà trong đó mà phương tiện là nghe, nói, đọc, viết có được nhờ học Tập đọc. Dạy Tập đọc đặc biệt là dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học đòi hỏi người thầy phải có phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học, phù hợp với sự phát triển tiến bộ của khoa học, xã hội, đáp ứng như cầu ham hiểu biết của học sinh Tiểu học và tăng cường giáo dục đạo đức, nhân cách cho trẻ.

 1.1.2. Cơ sở ngôn ngữ và văn học của việc dạy Tập đọc

          Ngôn ngữ học đã chỉ rõ những nội dung cụ thể về các vấn đề của ngôn ngữ chữ viết, chính âm, chính tả, nghĩa của từ, câu ,đoạn, văn bản, ngữ điệu, nhịp điệu, tình cảm ngôn ngữ. Đó là những vấn đề gắn bó với việc dạy và học Tập đọc của thầy và trò bậc Tiểu học.

          Văn học nghệ thuật, là tinh hoa của ngôn ngữ, là tình cảm đạo đức lý tưởng tình yêu, nó có được nhờ cảm xúc của tâm hồn, nó làm cho tâm hồn con người thêm phong phú và sâu sắc.

          Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học là dạy cho học sinh biết đọc đúng tiếng, từ, câu, chữ, hiểu nội dung rồi đọc đúng ngữ điệu, nhịp điệu, diễn cảm, cảm nhận được ý nghĩa tình cảm, có cảm xúc, biết tư duy, tưởng tượng, hình thành ý thức tốt đẹp trong tâm hồn và có hành động đẹp, nghĩa laø học sinh biết chuẩn ngôn ngữ và hiểu biết cảm thụ văn học. Đây là một nghệ thuật, nghệ thuật trong lao động dạy học sáng tạo của người thầy Tiểu học. Dạy Tập đọc sẽ càng tinh tế, càng sáng tạo, càng hiệu quả khi ta nghiên cứu vận dụng tốt những thành tựu của ngôn ngữ văn học.

          1.1.3. Cơ sở giáo dục và phát triển 

          Tập đọc là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đó thể hiện ở 4 yêu cầu: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc hay (đọc diễn cảm). Cần phải hiểu kĩ năng đọc có nhiều mức độ, nhiều tầng bậc khác nhau.

          Đầu tiên là giải mã chữ - âm một cách sơ bộ, tiếp theo đọc là phải hiểu được nghĩa của từ, tìm được các từ, câu “chìa khoá” (chốt, trọng yếu) trong bài, biết tóm tắt nội dung của đoạn. Với những bài văn biết phát hiện ra yếu tố “văn” và đánh giá được giá trị của chúng trong việc biểu đạt nội dung. Như vậy, biết đọc đồng nghĩa với kĩ năng làm việc với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản ở các tầng bậc khác nhau.

          1.2. Cơ sở thực tiễn:

          1.2.1. Mục tiêu chung của phân môn Tập đọc ở tiểu học:

- Mục tiêu phân môn Tập đọc không tách rời mục tiêu môn Tiếng Việt ở tiểu học.

          Môn Tiếng Việt ở tiểu học có 2 nhiệm vụ chính:

          - Cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học về Tiếng Việt.

          - Cung cấp cho học sinh những hiểu biết về cách thức sử dụng Tiếng Việt như một công cụ giao tiếp tư duy.

- Trên cơ sở đó, phân môn Tập đọc có nhiệm vụ hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc được tạo nên từ 4 kĩ năng: đọc đúng, đọc nhanh( đọc lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức ( thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm.

          1.2.2. Mục tiêu dạy học Tập đọc lớp 5: Mục tiêu dạy Tập đọc ở lớp 5 cũng không nằm ngoài mục tiêu của phân môn Tập đọc ở tiểu học:

Tập đọc là môn học tổng hợp mang tính thực hành là chủ yếu, có nhiệm vụ hình thành năng lực đọc cho học sinh: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức, đọc diễn cảm. Bốn kĩ năng đọc được hình thành qua hai hình thức đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm.

Bên cạnh đó, phân môn Tập đọc còn cung cấp cho học sinh những hiểu biết về tự nhiên xã hội và con người,… cung cấp vốn từ, cách diễn đạt, những hiểu biết về chủ điểm, đề tài, cốt truyện, nhân vật qua các tác phẩm văn học

( bài thơ, bài văn).

Giáo dục lòng ham đọc sách cho học sinh, làm giàu vốn kiến thức về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức văn học cho các em, bồi dưỡng cho các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp. dạy cho học sinh biết tư duy có hình ảnh, bồi dưỡng tình yêu tiếng mẹ đẻ, hình thành ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt, góp phần hình thành và rèn luyện nhân cách cho học sinh.

          1.2.3. Nội dung chương trình phân môn Tập đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt 5:

          1.2.3.1. Cấu trúc chương trình môn Tiếng Việt ở tiểu học:

         Cấu trúc chương trình môn Tiếng Việt ở tiểu học được xây dựng theo 3 quan điểm sau:

Quan điểm dạy giao tiếp: Chương trình Tiếng Việt tiểu học lấy nguyên tắc dạy giao tiếp làm định hướng cơ bản. Trong dó ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp thông thường và quan trọng nhất. thông qua các phân môn tập đọc cũng như kể chuyện, luyện từ và câu, chính tả, tập làm văn, Tiếng Việt 5 tạo ra những môi trường giao tiếp chọn lọc trang bị những tri thức nền và phát triển kĩ năng sử dụng Tiếng Việt trong giao tiếp.

Quan điểm tích hợp:  Tích hợp theo chiều ngang và chiều dọc.

Quan điểm tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh: Theo quan điểm này thầy cô đóng vai trò là người tổ chức hoạt động học tập của học sinh, mỗi học sinh đều được hoạt động, được bộc lộ mình và

được phát triển.

          1.2.3.2. Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5:

Sách giáo khoa Tiếng Việt 5 (2 tập) gồm 10 đơn vị học, mỗi đơn vị ứng với một chủ điểm, mỗi chủ điểm học trong 3 tuần ( riêng chủ điểm “ Vì hạnh phúc con người” học trong 4 tuần). Giữa và cuối mỗi học kì đều có 1 tuần dành cho ôn tập và kiểm tra.

Các bài học môn Tiếng Việt nói chung, phân môn tập đọc lớp 5 nói riêng được sách giáo khoa trình bày rõ ràng, chính xác, khoa học, các tranh minh họa màu sắc đẹp, bắt mắt.

          1.2.4. Nội dung chương trình phân môn Tập đọc trong sách giáo khoa – Tiếng Việt 5:

Thông qua hệ thống văn bản đa dạng phong phú thuộc các loại hình văn bản nghệ thuật, báo chí, khoa học đã tuyển chọn và đưa vào SGK Tiếng Việt 5 (tập một, tập hai), trong đó có 40 bài văn xuôi, 2 vở kịch (trích), 18 bài thơ, phân môn Tập đọc ở lớp 5 tiếp tục củng cố, nâng cao kĩ năng đọc trơn, đọc thầm với tốc độ nhanh hơn, đồng thời nâng cao thêm một bước về kĩ năng đọc diễn cảm (thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc, hình ảnh, cảm xúc, tính cách nhân vật trong bài).  

Qua phần hướng dẫn sư phạm cuối mỗi bài tập đọc (gồm các nội dung giải nghĩa từ, câu hỏi và bài tập tìm hiểu bài), phân môn Tập đọc còn giúp HS nâng cao kĩ năng đọc – hiểu văn bản : Nhận biết được đề tài, cấu trúc của bài ; Biết cách tóm tắt bài, làm quen với thao tác đọc lướt để nắm ý ; Phát hiện giá trị của một số biện pháp nghệ thuật trong các văn bản văn chương.        

Cùng với các phân môn Kể chuyện, Tập làm văn, phân môn Tập đọc còn xây dựng cho HS thói quen tìm đọc sách ở thư viện, dùng sách công cụ (từ điển, sổ tay từ ngữ, ngữ pháp) và ghi chép những thông tin cần thiết khi đọc.

Nội dung các bài tập đọc trong SGK Tiếng Việt 5 được mở rộng và phong phú hơn so với các bài tập đọc ở lớp dưới. Các bài đọc mở rộng vốn hiểu biết về thiên nhiên, về cuộc sống của con người, bồi dưỡng tình cảm và nhân cách của HS,... Từ đó hình thành thái độ ứng xử có văn hoá và phù hợp với chuẩn mực đạo đức của dân tộc. Do vậy, các văn bản đọc có tác dụng giáo dục tư tưởng, tình cảm và trau dồi nhân cách cho HS. Hệ thống chủ điểm của các bài tập đọc vừa mang tính khái quát vừa có tính hình tượng, hướng vào những phẩm chất của con người, ngoài ra còn đề cập đến vấn đề trẻ em và quyền trẻ em, bảo vệ môi trường, giáo dục dân số, giới tính, ca ngợi tình đoàn kết giữa các dân tộc : Việt Nam – Tổ quốc em, Cánh chim hoà bình, Con người với thiên nhiên, Giữ lấy màu xanh, Vì hạnh phúc con người, Người công dân, Vì cuộc sống thanh bình, Nhớ nguồn, Nam và nữ, Những chủ nhân tương lai. Qua các bài tập đọc, HS còn được cung cấp thêm về vốn từ ngữ, vốn diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học (như đề tài, cốt truyện, nhân vật,…), từ đó nâng cao trình độ văn hoá nói chung và trình độ tiếng Việt nói riêng.

 

2. Chương 2: Nội dung vấn đề nghiên cứu

          2.1. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:

          2.1.1. Thuận lợi:

   Được sự quan tâm, hợp tác của chính quyền địa phương, của các cấp, các ngành. Đặc biệt là sự quan tâm của Ban giám hiệu, các giáo viên giảng dạy lớp 5 trên địa bàn xã Hoành Mô-huyện Bình Liêu đã tạo mọi điều kiện để tôi được vững tâm trong công tác và giúp đỡ tôi hoàn thành mọi nhiệm vụ trong công tác giảng dạy nói riêng cũng như giáo dục nói chung.

Chương trình sách giáo khoa phân môn Tập đọc lớp 5 có nội dung phong phú, hấp dẫn. Mỗi bài có thể là một tác phẩm hay đoạn trích. Phần tìm hiểu bài gồm những câu hỏi giúp học sinh hiểu giá trị nghệ thuật. Còn có yêu cầu học thuộc lòng thuận lợi cho người dạy và người học.

Bản thân yêu nghề luôn tìm tòi học hỏi ở đồng nghiệp. Đặc biệt là được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo.

Lớp có một số học sinh có giọng đọc khá truyền cảm, biết ngắt nghỉ hơi theo quy tắc và tốc độ đọc đạt yêu cầu theo chuẩn kiến thức kĩ năng.

          2.1.2. Khó khăn:

Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát chất lượng phân môn Tập đọc của học sinh lớp 5 bản thân nhận thấy: Một số học sinh mới chỉ ở mức độ đọc đúng, đọc trơn. Có em chẳng cần quan tâm mình có đọc diễn cảm bài thơ, bài văn đó không mà chỉ đọc to, đọc nhanh là được.

Đa số học sinh thực hiện phần đọc diễn cảm chưa tốt. Đa số các em đọc đều đều chưa đúng giọng của bài, chưa biết thay đổi giọng đọc ở từng đoạn để phù hợp nội dung tâm trạng nhân vật.

Trong quá trình giảng dạy giáo viên chưa chú ý sửa lỗi phát âm cho học sinh nên các em không phát hiện ra khuyết điểm của bản thân.

Một số học sinh đọc còn chậm, tốc độ đọc chưa đạt yêu cầu.

Khả năng kết hợp sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học của giáo viên trong việc rèn đọc cho học sinh ở từng bài học còn hạn chế.

          2.1.3. Khảo sát chất lượng đọc:

Đây là một chuyên đề thật khó, do vậy mà chỉ riêng một mình thì tôi không thể hoàn thành được, mà nội dung đề tài được hoàn thành là nhờ sự chỉ bảo tận tình, cung cấp những tư liệu cần thiết cho tôi của Ban giám hiệu nhà trường, sự nhiệt tình của một số giáo viên đồng nghiệp giảng dạy lớp 5 trên địa bàn huyên Bình Liêu đã giúp tôi hoàn thành nội dung nghiên cứu đúng thời gian quy định.

Ngay từ đầu năm học, tôi đã gặp xin phép Ban giám hiệu các trường, nhờ sự giúp đỡ của các giáo viên giảng dạy lớp 5 trên địa bàn Huyện để thực hiện đề tài này. Tôi phổ biến các biện pháp cần áp dụng để rèn đọc đúng, đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 cho các đồng chí giáo viên ở các trường, phát phiếu khảo sát theo từng thời kì. Sau mỗi thời kì thu phiếu tổng hợp kết quả khảo sát.

Sau khi ổn định tổ chức lớp xong, tôi đã đề nghị các giáo viên tiến hành khảo sát khả năng đọc của từng em để nắm được chất lượng đọc của từng lớp. Trong khi học sinh đọc, giáo viên sẽ ghi lại những lỗi mà các em hay mắc phải như:  Đọc còn ê a, đọc bé, đọc còn sai phụ âm đầu ch/ tr, s/x, sai dấu thanh (đọc thanh ngã thành thanh sắc), đọc còn ngắt nghỉ hơi chưa đúng chỗ..v..v.

          Kết quả khảo sát đầu năm như sau:

Chất lượng khảo sát môn Tập đọc lớp 5B Đồng Thanh  (tháng 9 năm 2019)

Lớp	Tổng số HS	Số em đọc chưa đạt yêu cầu		Số em đọc đạt trung bình		Số em đọc đúng, rõ ràng		Số em đọc diễn cảm tốt
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
5B	19	6	31,5	5	26,3	4	21	4	21

 

Qua việc điều tra trên cho thấy, tỉ lệ học sinh đọc chưa đạt yêu cầu và học sinh đọc trung bình chiếm tới 57,8%. Tỉ lệ học sinh đọc tốt, diễn cảm còn thấp.

          2.1.4. Nguyên nhân:       

Qua tìm hiểu rút ra được một số nguyên nhân sau:

- Do cách phát âm địa phương, bên cạnh đó chính giáo viên (một số đồng chí là người địa phương) cũng phát âm theo phương ngữ địa phương nên việc hướng dẫn các em phát âm chính xác theo ngôn ngữ phổ thông là rất khó khăn.

         -  Do một bộ phận phụ huynh học sinh còn mang nặng tư tưởng phó mặc con em mình cho giáo viên. Do đó họ ít quan tâm và thậm chí không quan tâm đến việc học tập của con em mình chính vì vậy dẫn đến nhiều em học kém đặc biệt với phân môn tập đọc các em thường đọc chậm, đọc sai các phụ âm đầu: r/d/g; ch-/r; x/s, các tiếng có âm cuối t/n, các tiếng có chứa thanh sắc ( ′ ) thanh ngã (~), ngắt nghỉ không đúng và chưa biết đọc diễn cảm được, chưa thể hiện giọng đọc của nhân vật trong bài.

 + Về phía giáo viên :

- Chưa thường xuyên rèn đọc, rèn phát âm những phụ âm sai. Chưa đầu tư quỹ thời gian và rèn dứt điểm dẫn đến ảnh hưởng tới học sinh. Nhiều giáo viên đọc chưa hay, chưa đúng nhất là ở bậc mẫu giáo làm ảnh hưởng không ít tới việc đọc của học sinh khi học 29 chữ cái.

Hơn nữa trong giờ tập đọc còn có giáo viên chưa chú ý đến học sinh đọc sai, chỉ chú ý đến học sinh đọc đúng, đọc hay. Các em này được làm việc liên tục trong giờ dạy do vậy các em đọc tốt càng đọc tốt, em đọc yếu vẫn hoàn yếu.

- Giáo viên còn nặng về phương pháp truyền thống, nặng thuyết trình không chú ý năng lực chủ động của học sinh. Gọi học sinh đọc ít, kể cả khâu rèn đọc và đọc giảng. Nhất là khi đọc diễn cảm giáo viên chỉ gọi một em khá đọc mang tính hình thức. Chưa chú ý đến việc rèn đọc cho học sinh, nhận xét bạn đọc đúng hay sai để xửa cho bạn và điều chỉnh mình khi mình đọc sai.  Khi học sinh đọc sai đọc lại để sửa thì chưa  rèn dứt điểm đối với những lỗi sai của học sinh.

- Chưa chú ý đến đọc nhóm đôi nối tiếp, đọc cho bạn nghe và ngược lại.

- Chưa chú ý đến khâu rèn đọc thường xuyên ở các tiết dạy tập đọc và các tiết  học khác.

+ Về phía học sinh :

- Học sinh đã đọc kém lại lười đọc, không chú ý đến cách hướng dẫn đọc của cô, không nghe những bạn đọc đúng để mình học tập, để mình đọc đúng.

- Đối với những em đã đọc đúng thì  chưa chịu rèn kỹ năng đọc diễn cảm (đọc hay) để thể hiện được cảm  xúc, tình cảm thái độ qua giọng đọc và tính cách của các nhân vật như:  đọc đúng tốc độ, cao độ, trường độ, và âm sắc.

- Việc chuẩn bị bài của các em  ở nhà chưa kỹ, không luyện đọc nhiều lần trước khi đến lớp.

          - Các lỗi phụ âm đầu: ch/tr, s/x. Ví dụ: lá trầu/ lá chầu; sớm trưa/ xớm chưa…

          - Các lỗi về phụ âm cuối: t/n: Ví dụ: Tuyệt vời/ tuyện vời…

          - Các lỗi về thanh: Các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và thanh sắc. Ví dụ: suy nghĩ/ suy nghí; nghĩ kĩ/ nghí kí…

          - Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa biết nhấn giọng, lên giọng hạ giọng những từ cần thiết.

           - Do các em lười đọc sách không chịu khó rèn đọc.

          2.2. Một số giải pháp:

          2.2.1. Bồi dưỡng, nâng cao nhận thức:

*) Đối với thầy:

- Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc thể hiện được cảm  xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành quỹ thời gian cho việc soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể của cô trò ở từng đoạn của bài. Cô phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc kém.  nhất là những tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng.

- Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp,  hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của lớp mình.

- Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy

để học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn.

- Chú ý đến yêu cầu của phân môn tập đọc: Đó là rèn đọc, rèn đọc càng nhiều càng tốt.

*) Đối với các em học sinh:

- Yêu cầu học sinh đọc kỹ  trước bài ở nhà , có đọc trước bài ở nhà học sinh mới biết được từ nào khó đọc, hay sai để đến lớp nghe cô hướng dẫn sửa chữa và tự phát hiện ra tại sao mình đọc chưa đúng và tại sao mình đọc chưa hay.

-  Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào nói chung hay trong các tiết tập đọc nói riêng.

- Cần có sự ham thích đọc, có ý thức tự luyện đọc. Tham gia đầy đủ các câu lạc bộ thi đọc mà nhà trường tổ chức. Sưu tầm sách, báo, truyện để đọc.

 2.2.2. Rèn luyện kĩ năng thực hành:

2.2.2.1. Rèn phát âm đúng những tiếng, từ có phụ âm đầu hay nhầm lẫn d – r- gi; s – x ; ch – tr và dấu thanh:

Những tiếng, những từ này thường là những từ khó đối với học sinh cho nên trong bước rèn đọc đúng cho học sinh tôi cho các em đọc thầm toàn bài để tự phát hiện ra những tiếng , từ mà học sinh cảm thấy khó có trong bài. Trong thực tế nhiều khi giáo viên quá phụ thuộc vào sách hướng dẫn mà ép học sinh phải chỉ ra những từ khó giống như trong sách nêu ra là không nên bởi những từ đó với học sinh có thể chưa phải là khó. Song từ, tiếng khó đọc mà tự các em phát hiện ra có thể là rất nhiều. Do vậy giáo viên cần kết hợp vơí việc quan sát theo dõi của mình trong tất cả các giờ học để thấy học sinh lớp mình hay nhầm lẫn ở những cặp phụ âm nào, vần nào để tập trung rèn cho các em những tiếng khó từ khó ở các loại đó.

Ví dụ: Qua theo dõi trong các tiết học và trong khi giao tiếp với học sinh tôi thấy các em còn hay nhầm lẫn giữa các cặp phụ âm sau:

Bảng khảo sát chất lượng đọc đúng phụ âm đầu và dấu thanh của

học sinh lớp 5B Đồng Thanh trường Tiểu học Hoành Mô (Tháng 9 năm 2019)

 

Lớp	TSHS	d / r / gi		x / s		ch-/tr		Dấu thanh (Thanh ngã với thanh sắc)
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
5B	19	7	36,8	5	26,3	5	26,3	2	10,5

 

Tôi thấy đây không chỉ là những lỗi của các em học sinh khi đọc, khi nói mà cả nhân dân địa phương nơi đây cũng hay nhầm lẫn như vậy. Do vậy trong một giờ học, một tuần học thậm chí cả một tháng ta cũng không thể sửa ngay cho các em tất cả các loại lỗi. Tôi đặt ra cho mình kế  hoạch sẽ tiến hành rèn cho các em liên tục trong 8 tuần đầu ( Đó là những cặp phụ âm  s – x, ch –tr do thói quen thường phát âm nhẹ, không cong lưỡi…) nhưng sau đó phải thường xuyên rèn trong khi nói và khi đọc, khi viết có như thế mới trở thành thói quen nói đúng, viết đúng được.

 - Cách tiến hành rèn đọc đúng cho học sinh của tôi như sau:

   + Mục đích phần rèn đọc của bài “Sắc màu em yêu” ( sách Tiếng Việt lớp 5 tập 1) tôi sẽ tập trung rèn học sinh đọc đúng những tiếng có phụ âm đầu ch/tr;  d/r/gi; s/x:

          + Sau khi nghe giáo viên đọc mẫu lần 1, tôi yêu cầu cả lớp đọc thầm toàn bài ( kết hợp với việc dặn học sinh chuẩn bị bài ở nhà) tìm ra những từ, tiếng khó đọc có trong bài. sau đó cho học sinh nêu ra, tôi lần lượt ghi lên bảng theo các dòng riêng biệt

          Ví dụ: học sinh tìm được các từ khó: trong tim, rừng núi,chín rộ, hoa sim…

          Tôi sẽ ghi lên bảng như sau

tr: trong tim, bầu trời…

r: rừng núi,chín rộ...

          s: sắc màu, hoa sim …

Hỏi : trong dòng 1 con thấy những từ đó khó đọc ở phần nào?

( khó đọc ở phần phụ âm đầu: tr) ; giáo viên ghi âm tr trước dòng 1 bằng phấn màu. Với dòng 2 và  dòng 3 tôi cũng hỏi như vậy và ghi âm r , s trước dòng 2 và 3.

Đối với những âm này, tôi phải hướng dẫn học sinh cách phát âm thật cụ thể, chi tiết.

+ Tôi hướng dẫn các em cách phát âm phụ âm ch như sau:

    Phụ âm ch: là âm tắc vang nên khi phát âm đầu lưỡi thẳng.

    Phụ âm tr:  là phụ âm sát vang nên khi phát âm đầu lưỡi cong, vòm miệng trên hơi thoát ra ngoài.  

    Giáo viên làm mẫu hai lần, sau đó cho học sinh khá phát âm, gọi học sinh hay nhầm lẫn về phụ âm này tập phát âm. Lưu ý nên cho các em phát âm cá nhân để dễ phát hiện những em phát âm sai để sửa; Tiếp theo cho học sinh đọc tiếng khó có chứa phụ âm tr

     Tương tự như trên, giáo viên cũng hướng dẫn cách đọc, phân biệt các cặp gi/ r /d và  s/x cùng với các vần, tiếng khó để học sinh đọc đúng, chính xác.              Để học sinh có được thói quen phát âm đúng tôi yêu cầu học sinh phát âm và đọc theo kiểu đối nhau: đó là ch/tr: sớm trưa/ chưa tan; s/x: sớm trưa/ xóm làng...

     Đưa ra cách rèn như vậy là tôi muốn cho học sinh có phản ứng nhanh nhậy để tìm ngay ra được cách đọc đúng những từ có chứa các cặp phụ âm hay nhầm lẫn.

     Nếu chỉ rèn như vậy thì cũng chưa đủ mà việc luyện đọc từ khó cần phải được đặt trong văn cảnh, trong môi trường ngôn ngữ thì học sinh đọc những từ đó mới đúng hơn bởi nhiều khi đọc riêng từ học sinh có thể đọc đúng nhưng khi đặt từ đó vào trong câu văn, đoạn văn thì chưa chắc học sinh đã đọc đúng. Chính vì thế mà sau khi rèn phát âm luyện đọc từ khó có chứa âm khó tôi lại phải yêu cầu học sinh tìm những câu văn, câu thơ thậm chí đoạn văn, đoạn thơ có chứa từ khó đó cho học sinh đọc vì mục đích của rèn đọc đúng là rèn phát âm đúng để đọc đúng văn bản.

Bên cạnh hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần như trên tôi còn luyện đúng dấu thanh.

+ Đọc đúng dấu thanh.

Học sinh tiểu học vẫn còn có em chưa phát âm đúng, đọc đúng dấu thanh do nhiều yếu tố mang lại. Trong đó có yếu tố do đặc điểm khu vực vùng miền mà các em sinh sống. Các em còn phát âm sai ở dấu thanh như  thanh ngã (~) phát thành thanh sắc (') như tiếng “mỡ” thành “mớ”... là sai nghĩa của câu.

Chính vì thế chúng ta cần rèn cho các em đọc đúng dấu thanh trong các bài tập đọc như:

+ Ví dụ: Khi dạy bài “Sự sụp đổ của chế độ a-pác-thai” - Tiếng Việt lớp 5- Tuần 6.

- Giáo viên đưa ra các tiếng mà có dấu thanh hay lẫn.

- Giáo viên gọi một số học sinh đọc.

- Học sinh khác nhận xét bạn đọc đúng dấu thanh chưa.

- Nếu vẫn còn học sinh đọc chưa đúng.

- Giáo viên đọc mẫu và phân tích cho học sinh.

Chẳng hạn như:

“chữa bệnh” thanh ngã không đọc là “chứa bệnh” thanh sắc.

 “Dũng cảm” thanh ngã không đọc là “Dúng cảm” thanh sắc....

- Cách tiến hành rèn đọc đúng cho học sinh của tôi như sau:

          Dấu  ngã  khi đọc thì há to mồm ra, lưỡi và cuống họng khi phát âm để võng xuống và đẩy vào phía trong. Dấu sắc thì đẩy ra phía ngoài.  
                    Để học sinh có kĩ năng đọc phân biệt hai dấu thanh này tôi cho học sinh luyện đọc đi đọc lại nhiều lần.

Rèn cho học thói quen đọc đúng những từ có các phụ âm và dấu thanh mà học sinh hay nhầm lẫn là một việc làm không đơn giản. Bản thân một mình phân môn tập đọc cũng khó có thể giải quyết được do vậy theo tôi trong tất cả các giờ học và trong bất kỳ hoàn cảnh giao tiếp nào tôi sẽ giúp các em sửa ngay có như thế mới giải quyết được vấn đề. Đến nay, theo kết quả khảo sát lại thì mức độ sai những từ có phụ âm hay nhầm lẫn như đã nêu ra ở trên đã giảm rõ rệt:               

Bảng khảo sát chất lượng đọc đúng phụ âm đầu và dấu thanh của

học sinh lớp 5B, cơ sở Đồng Thanh, trường Tiểu học Hoành Mô

( Tháng 5 năm 2020)

Lớp	TSHS	d/ r /gi		x/s		ch/tr		Dấu thanh (Thanh ngã với thanh sắc)
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
5B	19	18	94,7	17	89,4	17	89,4	16	84,2

 

2.2.2.2. Rèn đọc đúng:

- Đối với các lớp 1,2,3 việc đọc mẫu thường do giáo viên đảm nhiệm. Đến lớp 5 kỹ năng đọc của học sinh đã được nâng cao, nhiều học sinh có thể đọc đạt tới trình độ chuẩn trong những  trường hợp nhất định. Do vậy tôi thường gọi một số học sinh khá, giỏi đọc làm mẫu trước toàn bài sau đó gọi học sinh đọc nối tiếp đoạn kết hợp giảng từ.... khi các em đọc tôi kết hợp :

+ Khen những em đọc đúng, xem đó như là mẫu cho cả lớp noi theo.

+ Dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu và đồ dùng dạy học, hướng dẫn học sinh  cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp. Mỗi đoạn gọi 2,3 học sinh đọc. Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại chú ý đọc ngắt nghỉ những cụm  từ  trong những câu văn dài  bài văn xuôi.

+ Ví dụ: Bài  : “Một chuyên gia máy xúc’’

“Thế là / A-lếch -xây đưa bàn tay vừa to /vừa chắc ra/ nắm lấy bàn tay đầy dầu mỡ của tôi lắc mạnh và nói://

- Sau khi học sinh phát hiện câu dài, giáo viên ghi vào bằng giấy hoặc bảng phụ gọi 2, 3 em  đọc .Các em khác nhận xét bạn ngắt nghỉ đúng chưa, ngắt hơi, nghỉ hơi sau với những tiếng nào, em có đồng ý không? Mời em đó đọc lại. học sinh đọc và ngắt  hoặc nghỉ để các ban khác  nhận xét bổ xung và giáo viên thống nhất cách đọc.

- Đối với những em đọc yếu tôi chú ý cho các em đó đọc nhiều hơn. Hôm nay đọc một câu, ngày mai đọc hai câu, và tăng dần số câu. Các em khác chú ý nghe nhận xét bổ xung bạn đọc. Nếu bạn vẫn đọc sai tiếp tục cho em đó đọc. Trong khi đọc nối tiếp đoạn kết hợp đặt câu hỏi gợi ý để các em trả lời hiểu những từ được chú thích trong bài để học sinh hiểu nghĩa của từ.

Bài  : “Một chuyên gia máy xúc’’

Khi đọc đoạn 1 có từ mới ,tôi đặt câu hỏi: Qua đoạn vừa đọc em hiểu.                “Công trường  là gì?”

+ Học sinh trả lời: nơi tập trung người, dụng cụ, máy móc...để thực hiên việc xây dựng hoặc khai thác.

+ Hoặc em hiểu : “ hoà sắc” là thế nào? (sự phối hợp màu sắc)

- Đặc biệt với các từ ở các địa phương khác, giáo viên cần cho các em hiểu từ đó ở địa phương mình có nghĩa là gì

Ví dụ :

Bài “Lòng dân”có các từ: tui (tôi); ra lịnh ( ra lệnh); thiệt ( thật )...

Hoặc bài “ Thư gửi các học sinh” các từ : giời ( trời) ; giở đi ( trở đi )

Trong phần rèn đọc đúng này,  tôi tổ chức cho các em đọc cá nhân đọc trong nhóm, luyện đọc theo cặp, đọc trước lớp. (Đọc cho bạn nghe và ngược lại) nhận xét bạn đọc và sửa nếu bạn đọc sai. Đối với những em đọc kém tôi nhẹ nhàng gọi học sinh đọc lại để sửa, động viên khuyến khích kịp thời để các em tự tin  hơn  và không chán nản, mặc cảm. Tôi  luôn dùng  những từ “gần đúng” để các em có ý thức tự  đọc để vươn lên. Ngoài ra, tôi cho các em  đọc  tốt ngồi kèm những em đọc yếu trong khi luyện đọc ở lớp như vậy việc luyện đọc nhóm, đọc theo cặp đạt kết quả cao hơn.

* Đối với các bài thơ:  Đọc đúng trong bài thơ không những phát âm đúng phải biết ngắt nghỉ theo nhịp thơ, nhấn giọng các từ ngữ. Khi đọc cần ngắt nhịp 2/3 hay 3/4  hay 4/4 ... Gọi học sinh đọc các khổ thơ cho các em nhận xét ngắt nhịp đúng chưa, ngắt nhịp ở những tiếng nào. Giáo viên ghi khổ thơ vào bảng, giấy để học sinh nói cách ngắt nhịp, nhận xét bổ xung,

giáo viên thống nhất.

+  Ví dụ bài: Hành trình của bầy ong.

- Gọi học sinh đọc, nhận xét, đọc lại và thống nhất cách ngắt nhịp: 4/2 hay 3/5 .

“Chắt trong vị ngọt /mùi hương

Lặng thầm thay/ những con đường ong bay

Trải qua mưa nắng /vơi đầy

Men trời đất/ đủ làm say đất trời.

Hoặc bài: “Chú đi tuần” không ngắt nhịp cố định mà chỉ cần ngắt theo cảm xúc:                                     

Chú đi tuần/ đêm nay

                              Hải Phòng/ yên giấc ngủ say

                              Cây /rung theo gió /, lá /bay xuống lòng đường

                              Chú đi qua cổng trường /

                              Các cháu miền Nam /yêu mến.            

Ngoài ra không những tôi luyện cho học sinh đọc ngắt đúng nhịp thơ tôi còn rèn cho học sinh biết đọc vắt dòng đúng.

+ Ví dụ: Bài Hành trình của bầy ong

“ Bầy ong giữ hộ cho người.

Những mùa hoa /đã tàn phai tháng ngày”

2.2.2.3. Rèn đọc thầm :

Đọc thầm là yêu cầu cao, đọc thầm với tốc độ nhanh và hiệu quả hơn (nắm bắt đầy đủ thông tin cảm thụ tốt văn bản nghệ thuật).

Hướng dẫn học sinh đọc thầm tôi giao nhiệm vụ cụ thể để định hướng rõ yêu cầu đọc thầm cho học sinh ( đọc câu nào, đoạn nào; đọc để trả lời câu hỏi hay để ghi nhớ, hoặc học thuộc lòng.)

Giới hạn thời gian để tăng dần tốc độ đọc thầm cho học sinh. Cách thực hiện biện pháp này là từng bước rút ngắn thời gian đọc của học sinh và tăng dần độ khó của nhiệm vụ. Thông thường tôi sử dụng đọc thầm cho học sinh tìm bài văn có mấy đoạn, hoặc đọc thầm để suy nghĩ trả lời những câu hỏi trong sách giáo khoa. Khi đọc thầm  giáo viên phải giao nhiệm vụ cụ thể, nhằm định hướng việc đọc - hiểu.

+ Ví dụ: Trong bài “Một chuyên gia máy xúc”

- Học sinh đọc thầm đoạn một  trả lời câu hỏi:

Hỏi: Anh Thuỷ gặp anh A-lếch - xây ở đâu?

Học sinh trả lời: “Hai người gặp nhau ở công trường xây dựng”.

 Hỏi: Dáng vẻ của A- lếch- xây có gì đặc biệt khiến anh Thủy chú ý?

- Gọi học sinh trả lời, bạn nhận xét bổ sung, giáo viên chốt lại cuối cùng

* Đọc kết hợp giảng.

- Đọc kết hợp với tìm hiểu nội dung nghệ thuật của văn bản trau dồi kỹ năng đọc  hiểu, nắm bắt thông tin bước đầu qua đọc, các em cảm thụ được cái hay cái đẹp của bài văn, bài thơ để tạo điều kiện cho các em đọc diễn cảm cả bài.

- Ngoài việc rèn đọc đúng (phải luyện đọc) cần giúp học sinh hiểu nghĩa của từ ngữ thông qua đọc và trả lời những câu hỏi thông qua từ ngữ để học sinh hiểu được nội dung bài đọc. Tôi có thể giao nhiệm vụ bài tập cụ thể ở từng đoạn cho học sinh trả lời nhận xét, trao đổi báo cáo kết quả để nhận xét, Khi tổ chức lớp học tôi cho các em hoạt động càng nhiều càng tốt. Tôi cố gắng phối hợp đàm thoại cô- trò với đàm thoại trò- trò. Ngoài hình thức cả lớp cùng tìm hiểu dưới sự hướng dẫn của giáo viên tôi còn chọn thêm những hình thức khác như:

+ Chia lớp thành các nhóm để học sinh cùng nhau trao đổi câu hỏi. Sau đó, đại diện các nhóm trả lời câu hỏi trước lớp. Giáo viên điều khiển

lớp đối thoại, nêu nhận xét  thảo luận tổng kết.

+ Chỉ định 1-2 em điều khiển lớp trao đổi về bài đọc dựa theo các câu hỏi trong sách giáo khoa. Học sinh điều khiển lớp có thể bổ sung câu hỏi như: “ Bạn cho mình biết ….”. Giáo viên chỉ nói những điều cần thiết để điều chỉnh, khắc sâu, gây ấn tượng về những gì học sinh trao đổi, thu lượm được. Giáo viên là người chốt lại cuối cùng hoặc nhất trí trả lời của các em. Trong khi học sinh trả lời, tôi chú ý cách diễn đạt cách dùng từ ngữ, của các em để các em vận dụng ở các môn học khác.

2.2.2.4. Rèn đọc diễn cảm, đọc hay:

Đối với học sinh lớp 5.Yêu cầu học sinh đọc đúng, diễn cảm là yêu cầu trọng tâm, nên phải dành thời gian thích hợp.

*)Đối với văn bản nghệ thuật , các bài văn xuôi:  

- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt gợi mở để học sinh thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với hình ảnh, cảm xúc trong bài thơ, phù hợp  tính cách nhân vật trong bài văn (Bước đầu biết làm chủ được giọng đọc đối với ngữ điệu, tốc độ, cao độ, trường độ, âm sắc nhằm diễn tả đúng nội dung bài. Đọc diễn cảm phù hợp với sự cảm nhận riêng của từng cá nhân. Giáo viên có thể viết khổ thơ ra bảng, giấy gắn trên bảng để học sinh tìm ra cách đọc).

+ Ví dụ: Bài “Bầm ơi’’

Gọi 1,2 em đọc cho học sinh nhận xét, giọng đọc bài thơ như thế nào? Bạn đọc đúng chưa? (Giọng trầm lắng thiết tha). Em đọc lại: Đọc hai câu  mở đầu: Ai về thăm mẹ quê ta/ Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm.”

 Hỏi: bạn đọc đúng chưa? Đọc với giọng thế nào? (với giọng nhẹ, trầm, nghỉ hơi dài khi kết thúc).

Nhấn giọng ở đoạn theo cách ngân dài hơi hơn ở những từ ngữ khẳng

định hoặc mang rõ sắc thái cảm xúc: “Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm…”

Trong khi đọc tôi hướng dẫn đọc đúng đối với những câu văn  sau dấu chấm lửng, ngắt nghỉ thế nào? Đối với các câu cảm, câu thán, câu hỏi trong bài cần đọc như thế nào mới đúng.

Khi đọc trong các bài thơ, bài văn có các câu hỏi, câu kể, câu cảm giáo viên cần hướng dẫn các em đọc đúng  giọng của từng loại câu đó thì mới bộc lộ được cảm xúc của từng nhân vật và của tác giả.

+Ví dụ :       Bài  “Chú đi tuần”

                   “Các cháu ơi ! Ngủ có ngon không?

                     Các cháu cứ yên tâm ngủ nhé!”

+ Hoặc : Bài  :  “Một chuyên gia máy xúc’’  có câu văn :

- Đồng chí lái máy xúc bao nhiêu năm rồi ?

- Chúng mình là đồng nghiệp đấy, đồng chí Thuỷ ạ!

Tôi hướng dẫn các em cần đọc đúng ngữ điệu khi đọc câu hỏi như nhấn giọng từ để hỏi, cao giọng ở cuối câu. Nếu học sinh đọc chưa hay giáo viên có thể đọc mẫu cho học sinh để học sinh nghe giọng đọc của cô để tự điều chỉnh mình đọc theo cô.

Để các em đọc tốt giáo viên cần tạo niềm say mê hứng thú cho học sinh.

Ví dụ: khi đọc bài “Hạt gạo làng ta’’ cuối giờ học giáo viên hát cho các em nghe bài hát Hạt gạo làng ta mà đã được phổ nhạc.

Thông qua hiểu được nội dung bài đọc, phải hiểu được cảm xúc của tác giả trong văn bản đó. Đối với nhân vật thể hiện được tính cách của nhân vật đó.

 Giọng đọc thay đổi ở từng đoạn. Khi đọc câu đối thoại đọc như thế nào? Đọc thế nào thể hiện đọc giọng của từng nhân vật.

- Biết đọc bài văn với giọng kể nhẹ nhàng, hóm hỉnh hay với giọng niềm nở hồ hởi...Để thể hiện được tính cách, cảm xúc của các nhân vật người đọc cần hoà mình vào từng nhân vật để tìm được cách đọc. Khi đọc diễn cảm tôi hướng dẫn các em biết nhấn giọng ở các từ ngữ gợi tả, gợi cảm (tặc lưỡi, ngạc nhiên, giận dữ, thủng thẳng, giả bộ) và biết đọc phân biệt lời các nhân vật.

Ví dụ : bài: “Lòng dân”

- Khi dạy tôi hướng dẫn các em phân biệt tên nhân vật với lời nói của nhân vật và lời chú thích về thái độ, hành động của nhân vật :ví dụ

Cai : ( xẵng giọng ) // Chồng chị à?

Dì Năm : - Dạ , chồng tui.

Cai : - Để coi. ( Quay sang lính ) // Trói nó lại cho tao//(chỉ dì Năm ). Cứ trói đi . Tao ra lịnh mà//( lính  trói dì Năm lại ).

Khi đọc cần thể hiện đúng thái độ, tình cảm của nhân vật và tình huống kịch. Cụ thể:

- Giọng cai và lính : hống hách, xấc xược

- Giọng dì Năm và chú cán bộ ở đoạn đầu: tự nhiên, ở đoạn sau dì Năm khéo giả vờ than vãn khi bị trói, nghẹn ngào nói lời trăng trối với con khi bị doạ bắn chết.

- Giọng An : giọng một đứa trẻ đang khóc. ( An tham gia rất tự nhiên vào vở kịch do má em dàn dựng. trong tình huống nguy hiểm, em khóc vì thực sự lo cho má).

  *) Đối với văn bản phi nghệ thuật:

Hướng dẫn học sinh đọc xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với nội dung thông báo làm rõ thông tin cơ bản giúp nghe tiếp nhận được những vấn đề quan trọng hay nổi bật trong văn bản.

- Đọc diễn cảm sau khi học sinh đã tóm tắt hiểu được nội dung của văn bản.

- Khi rèn đọc lần cuối tiết học, học sinh phải thể hiện được cảm xúc của tác giả khi biết bài văn bài thơ đó.

- Tôi thấy tổ chức cho học sinh thi đọc theo cặp, theo nhóm, mỗi nhóm cử một bạn lên thi đọc. Đối với bài: có người dẫn truyện các nhân vật trong chuyện cho học sinh đóng vai và đọc theo lời nhân vật và người dẫn truyện. Gọi học sinh lên đọc, các em ở dưới là giám khảo  nghe, chấm, nhận xét xem bạn nào, nhóm nào, đọc hay. Giáo viên cùng cả lớp động viên khuyến khích học sinh đọc tốt để các em  đọc tốt hơn.

- Đối với thời  gian một tiết tập đọc chỉ trong vòng 35- 40 phút mà đối tượng học sinh gồm: Giỏi - khá- trung bình - yếu ngoài chức năng chủ yếu là rèn đọc - luyện đọc là chính ở trong cả quá trình tiết học. Học sinh phải được luyện đọc nhiều lần. Học sinh nào cũng phải được đọc trong giờ học ít nhất một lần. Trong giờ học tôi tuân theo nguyên tắc học sinh là chủ thể của giờ học. Muốn vậy, tôi đã nắm chắc từng đối tượng học sinh. Tôi đã chú ý rèn đọc nhiều đối với học sinh đọc yếu. Rèn từ thấp đến cao, từ phát âm đúng, đọc đúng, ngắt nghỉ đúng câu dài, tiến tới rèn đọc diễn cảm .

- Ngay từ ngày đầu, tháng đầu của năm học rèn dứt điểm cho những học sinh phát âm sai, rèn học sinh đọc chưa đúng ngắt nghỉ. Tôi  cho học sinh  đọc từ 1,2 câu rồi tăng dần 3,4 câu tới 1 đoạn, 2 đoạn và cả bài. Mỗi tuần ở tháng 9 - 10 buổi chiều tôi dành 2 tiết để  rèn đọc. Rèn em nào dứt điểm em đó, rèn từ nào dứt điểm từ đó. Sau khi các em đọc khá dần tôi duy trì mỗi tuần 1 tiết để rèn đọc đúng, đọc hay. Rèn đọc cho học sinh phải kiên trì, rèn thường xuyên thì kết quả đọc sẽ nâng lên rõ rệt. Rèn học sinh đọc đúng, đọc hay cho học sinh phải đạt được các yêu cầu cụ thể đề ra:

+ Đọc phát âm đúng, phát âm không lẫn lộn.

+ Đọc ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấy phẩy giữa các cụm từ ở những câu dài.

+ Đọc to rõ ràng, lưu loát.

+ Đọc ngắt nhịp đúng các nhịp thơ.

+ Biết đọc nhấn giọng, thay đổi sắc thái giọng đọc phù hợp với văn cảnh và lời nhân vật.

2.2.2.5. Giáo viên luôn quan tâm rèn đọc cho đối tượng học sinh chưa hoàn thành môn học:

Yêu cầu rèn đọc trong phân môn tập đọc cho học sinh lớp 5 cao hơn so với các lớp dưới, vì vậy đối với những em đọc còn yếu, chưa đuổi kịp các bạn trong lớp cần phải được giáo viên quan tâm nhiều hơn. Cụ thể là:

Thường xuyên kiểm tra gọi đọc và uốn nắn, sửa cách phát âm cho từng em.

Hướng dẫn học sinh đọc đúng, đọc chuẩn, đọc dứt khoát từng từ ngữ trong câu ngắn. Với câu dài, giáo viên gợi ý cách ngắt nhịp để các em đọc đúng theo yêu cầu.

Phân công đôi bạn học tập, bố trí những em đọc yếu ngồi cạnh những em đọc tốt để các em giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình luyện đọc.

          2.2.3. Tăng cường cơ sở vật chất.

Để rèn đọc cho học sinh đạt được kết quả tốt cần tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất hiện đại, các trang thiết bị cần thiết để đáp ứng tốt nhất cho việc dạy của giáo viên và việc học tập của học sinh như: Phòng học đạt tiêu chuẩn, sách, tài liệu tham khảo, máy tính, máy chiếu…

           2.2.4. Kiểm tra đánh giá:

Để giúp học sinh hào hứng trong việc luyện đọc, người giáo viên cần tổ chức nhiều hình thức thi đọc. Một công việc thường xuyên và liên tục là phần thi đọc diễn cảm 1 đoạn của bài. Khi đọc, giáo viên cũng không nên câu nệ mà có thể ch học sinh tùy ý lựa chọn. Với đối tượng học sinh đọc còn yếu, các  em chỉ cần đọc một vài câu hay một đoạn ngắn. Còn đối với những học sinh đọc tốt, các em có thể đọc cả đoạn hay cả bài nếu cảm thấy thích. Khi học sinh đọc xong, người giáo viên luôn chú ý động viên, khuyến khích những cố gắng của các em dù là nhỏ nhất, để cho các em có niềm tin và hứng khởi trong những lần đọc sau. Một điều cần cú ý là khi gọi học sinh thi đọc, giáo viên nên gọi những em có năng lực đọc ngang nhau, tránh trường hợp những em đọc tốt thi với những em đọc yếu, sẽ tạo ra tâm trạng tự ti, chán nản cho những em đọc chưa hay bằng các bạn.

Ngoài ra, người giáo viên cần tổ chức các buổi thi đọc theo hình thức sinh hoạt ngoại khóa với các chủ điểm: Người công dân; Vì cuộc sống thanh bình; Nhớ nguồn; những chủ nhân tương lai... hoặc các bài văn, bài thơ mà các em thích, tự sưu tầm mang đến lớp.

Với các hình thức tổ chức phong phú như vậy, học sinh lớp tôi dạy đã rất cố gắng rèn đọc và mong chờ đến những buổi thi đọc. Nhờ đó mà chất lượng đọc được nâng cao hơn rất nhiều.

          2.2.5. Phê phán, rút kinh nghiệm:

Trong quá trình rèn đọc cho học sinh người giáo viên cần mềm dẻo, nhận xét, đánh giá một cách tỉ mỉ cho từng em. Mỗi khi các em mắc lỗi giáo viên cần nhắc nhở nhẹ nhàng giúp các em tự phát hiện ra chỗ sai của mình và hướng dẫn các em cách sửa chữa, không nên quát mắng, trách phạt học sinh khi các em mắc lỗi vì sẽ gây cho các em tâm lí sợ hãi, tự ti dẫn đến đọc sai nhiều hơn.

          2.2.6. Biểu dương, tuyên truyền:

Trong các giờ tập đọc tôi luôn sử dụng linh hoạt các hình thức tuyên dương học sinh, như chấm điểm, tuyên dương trước lớp bằng những tràng pháo tay động viên…đối với những em đọc tốt, có nhiều tiến bộ để giúp các em thoải mái và hứng thú hơn, từ đó các em tích cực tham gia vào các hoạt động học tập.

Ngoài ra, để giúp học sinh đọc tốt tôi còn phát động phong trào rèn đọc ở mọi lúc, mọi nơi và thông qua các môn học khác:

Rèn đọc đúng, đọc hay không chỉ là nhiệm vụ của phân môn tập đọc, người giáo viên cần biết kết hợp với các phân môn khác của môn Tiếng Việt như: đọc các ngữ liệu của môn luyện từ và câu, đọc các đoạn hoặc bài văn mẫu của phân môn Tập làm văn, đọc các lệnh đề, đoạn viết của phân môn chính tả... Hay với các môn học khác như: Đạo đức, kể chuyện, lịch sử... Trong các giờ học này, người giáo viên cần chú ý rèn sửa cho học sinh cách đọc đúng, phát âm chuẩn, biết nhấn giọng ở những từ ngữ thích hợp.

Ngoài các tiết học chính khóa, người giáo viên cần sử dụng triệt để thời gian tự học như: 15 phút đầu giờ, giờ sinh hoạt tập thể cuối tuần, hoặc các tiết giáo dục ngoài giờ lên lớp của buổi chiều để giao việc, hướng dẫn cho học sinh luyện đọc và tổ chức các cuộc thi đọc. Công việc này cần tổ chức thường xuyên, liên tục, tránh trường hợp “Đầu voi đuôi chuột”  hay “Đánh trống bỏ dùi”. Có như vậy mới tạo ra phong trào rèn đọc đều khắp và có chất lượng cao.

Người giáo viên không chỉ khuyến khích rèn đọc ở trên lớp mà cần hướng dẫn, nhắc nhở, khuyến khích học sinh thường xuyên đọc truyện, đọc sách của nhà xuất bản Kim Đồng, báo Thiếu Niên Tiền Phong... vào những lúc rỗi rãi ở nhà. Những nội dung, cốt truyện hay cũng là một động lực thúc đẩy các em chăm đọc sách hơn.Và như vậy, kĩ năng đọc lướt, đọc hiểu cũng được nâng lên rất nhiều. Đây cũng là một điều kiện rất quan trọng giúp các em học tốt hơn ở các lớp trên.

* Tóm lại: Muốn việc rèn đọc cho học sinh đạt kết quả tốt, người giáo viên phải kiên trì, nhẫn lại và nhiệt tình rèn sửa cho học sinh và phải là người có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.

Qua những biện pháp trên tôi thấy chất lượng đọc của học sinh lớp tôi đã có tiến bộ rõ rệt, các em rất hào hứng và thích xung phong đọc bài trong các giờ tập đọc. Nhất là những bài đọc phân vai, trích đoạn kịch hay phần thi đọc cuối giờ. 100% học sinh trong lớp thường xuyên có ý thức rèn đọc đúng, phát âm chuẩn.   

Tuy số học sinh đọc bé và ấp úng vẫn còn 2 em và số học sinh đọc ngọng ngắt nghỉ sai còn 4 em, nhưng so với kết quả khảo sát đầu năm thì  đó quả là một sự cố gắng rất lớn của cả thầy và trò.

2.2.7.  Khuyến khích bằng vật chất:

- Cùng với việc biểu dương, nêu gương kịp thời trước lớp, trước cờ, để học sinh trong lớp, trong trường học tập và noi theo. Cần đẩy mạnh khuyến khích về vật chất, khích lệ học sinh học tập. Đối với những học sinh đạt giải trong cuộc thi giao lưu Ôlimpic các môn học Môn Tiếng Việt cấp trường, cấp huyện... ngoài phần thưởng của nhà trường, các em cũng được nhận quà tặng của hội phụ huynh học sinh, của lớp: bằng những quyển vở, chiếc bút, lọ mực, chiếc thước kẻ, cặp sách... cho các em, các em được tuyên dương giáo viên chủ nhiệm còn tham mưu với lãnh đạo nhà trường trao đổi với hội khuyến học địa phương, có hình thức khen thưởng cho các em vào dịp tổng kết năm học. Phần thưởng tuy nhỏ nhưng có tác dụng động viên, khích lệ rất lớn để các em phát huy những ưu điểm, vươn lên trong học tập.

     2.3. Kết quả:

          2.3.1.Tiêu chí đánh giá:

Sau khi áp dụng đề tài “Rèn kĩ năng đọc đúng và diễn cảm cho học sinh thông qua phân môn Tập đọc ở lớp 5 xã Hoành Mô Huyện Bình Liêu- Tỉnh Quảng Ninh ” đối với các lớp 5, học sinh cần đạt được:

- Tốc độ đọc tối thiểu 120 tiếng/phút.

- Đọc thành tiếng và đọc thầm:

+ Biết cách đọc phù hợp với các loại văn bản khác nhau( nghệ thuật, hành chính, khoa học, báo chí,...). Biết đọc một màn kịch hoặc một vở kịch ngắn có giọng đọc phù hợp với nhân vật và tình huống kịch.

+ Biết đọc diễn cảm một bài thơ, một đoạn văn.

+ Đọc thầm với tốc độ nhanh.

- Đọc hiểu:

+ Biết tìm ý, tóm tắt, chia đoạn, rút ra dàn ý của bài.

+ Nhận ra các mối quan hệ giữa các nhân vật, sự kiện trong bài.

+ Biết đánh giá nhân vật chi tiết và ngôn ngữ trong bài tập đọc.

           2.3.2.Kết quả sau khi kiểm tra đánh giá:

Qua thực tế giảng dạy theo đề tài ““Một số giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng và đọc diễn cảm cho học sinh thông qua phân môn tập đọc ở lớp 5B, cơ sở Đồng Thanh, trường Tiểu học Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh”   tôi tiến hành khảo sát lần 2 vào cuối năm học tôi thấy tỷ lệ học sinh đọc tốt  đã tăng lên rõ rệt.

Kết quả  cụ thể như sau:

Lớp	Tổng số HS	Đọc phát âm sai		Đọc ngắt nghỉ sai		Đọc đúng		Đọc diễn cảm
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
5B	19	1	5,2	1	5,2	18	94,7	15	78,9

 

*) So với cùng kỳ năm trước.

Lớp	Tổng số HS	Đọc phát âm sai		Đọc ngắt nghỉ sai		Đọc đúng		Đọc diễn cảm
		SL	%	SL	%	SL	%	SL	%
5B	19	8	42,1	5	26,3	8	42,1	6	31,5

 

Qua kết quả trên cho thấy chất lượng của học sinh so với cùng kì năm trước đã được nâng lên rõ rệt, số học sinh đọc phát âm sai giảm nhiều. Số học sinh đọc đúng, đọc hay tăng lên.

Để có kết quả như trên, trong mỗi giờ dạy tập đọc các biện pháp mà tôi đã trình bày ở trên, giúp chất lượng dạy- học tâp đọc đạt được những yêu cầu, mục tiêu của môn học ngoài ra trong mỗi tiết dạy tập đọc giáo viên cần tạo nên không khí sôi nổi thi đua động viên kịp thời để học sinh tự tin hơn, phấn khởi hơn với kết quả rèn luyện của mình. Ở buổi hai mỗi tháng tôi tổ chức một lần hái hoa dân chủ thi đọc đúng đọc hay, đọc thuộc lòng các bài thơ, khổ thơ, đọc phân vai, đoạn văn mà mình thích nhất để thi đua và tuyên dương động viên khuyến khích kịp thời và rèn đọc phải thường xuyên liên tục. Chú ý rèn đối với học sinh yếu kém và  rèn đọc trong các phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Duy trì sinh hoạt Đội đọc truyện trong thư viện, để rèn kỹ năng đọc cho học sinh với kết quả này chắc chắn cuối năm học lớp tôi sẽ không còn học sinh đọc yếu nữa.

2.4. Bài học kinh nghiệm:

      2.4.1 Bài học chung:

Xuất phát từ thực tiễn để nâng cao chất lượng dạy và học trong trường tiểu học thì đòi hỏi người giáo viên phải thực  sự tâm huyết yêu nghề, mến trẻ. Xác định rõ vai trò trách nhiệm của mình trước một thế hệ tương lai của cả một dân tộc, từ đó không ngừng tu dưỡng rèn luyện phấn đấu, phát huy tìm tòi nghiên cứu các tài liệu vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong giảng dạy. Học hỏi bạn bè đồng nghiệp để nâng cao cho mình về chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thời đại. Trước khi lên lớp phải nghiên cứu kĩ nội dung, mục tiêu của tiết dạy. Tạo không khí thoải mái, tự tin cho học sinh trong các tiết dạy. Phát huy óc sáng tạo, tự giác, tích cực của học sinh. Quan tâm giúp đỡ những học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng, bồi dưỡng học sinh năng khiếu.

2.4. 2. Bài học riêng:

Để dạy học sinh đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm, người giáo viên phải rèn cho mình đọc mẫu thật chuẩn và diễn cảm.

Chú ý bước hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài, có yêu cầu cụ thể học sinh luyện đọc trước bài nhiều lần ở nhà.

Dạy đúng đặc trưng của môn học, thực hiện nghiêm túc các bước rèn đọc cho học sinh, có kế hoạch sửa sai cụ thể và dứt điểm đối với học sinh đọc chưa đạt yêu cầu.

Giáo viên chuẩn bị kĩ bài trước khi tới lớp, chuẩn bị đồ dùng dạy học đầy đủ.

Có biện pháp dạy đọc phù hợp với từng đối tượng. Luôn quan tâm động viên những học sinh còn đọc yếu. Phân công những em đọc tốt kèm cặp, giúp đỡ những em đọc chưa tốt, bố trí chỗ ngồi hợp lí.

Giáo viên phải thực hiện nghiêm túc, không cắt xén thời gian luyện đọc của học sinh.

Tổ chức các hình thức thi đọc phong phú, khen chê kịp thời và công bằng để động viên, khuyến khích học sinh.

Ngoài việc rèn đọc trong khi dạy tập đọc, cần phải rèn đọc thông qua các môn học khác và thời gian tự học.

Khuyến khích học sinh đọc nhiều sách báo, truyện để tăng cường khả năng đọc hiểu, tạo tiền đề cho học sinh đọc hay.

Giáo viên phải yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.

2.4. 3. Bài học thành công:

Trên đây là một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 5, trường Tiểu học Hoành Mô. Điều này tôi đã áp dụng thực nghiệm tại lớp 5B, cơ sở Đồng Thanh mà tôi trực tiếp giảng dạy và đạt kết quả rất khả quan. Tôi thấy để việc rèn đọc cho học sinh đạt kết quả tốt,  đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng các tri thức, kỹ năng nghiệp vụ sư phạm một cách hợp lí. Đồng thời đưa ra áp dụng là hoàn toàn có cơ sở khoa học và phù hợp với thực tế giảng dạy hiện nay, góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng nói chung của nhà trường.

2.4. 4. Bài học chưa thành công:

Mọi sản phẩm làm ra cho dù tốt đến mấy, chất lượng cao đến mấy cũng không thể hoàn hảo tuyệt đối. Sáng kiến kinh nghiệm của tôi cũng vậy. Tôi đã rất cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Vì thời gian hạn chế nên tôi chưa đưa được những hình ảnh về lớp học thân thiện vào sáng kiến này. Nếu có thêm những hình ảnh đó thì sáng kiến kinh nghiệm của tôi sẽ có tính thuyết phục hơn.

III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:

1. Tác dụng, ý nghĩa:

    Muốn nâng cao chất lượng hiệu quả của các giờ dạy Tập đọc để học sinh đọc đúng đọc hay bước đầu cảm thụ được cái hay cái đẹp trong bài văn, bài thơ thì khâu luyện đọc- rèn đọc đúng có vai trò rất quan trọng. Học sinh có đọc đúng mới hiểu đúng nội dung, mới diễn tả được cảm xúc của mình.

Tập đọc là một phân môn khó dạy. Cái khó đó do chủ quan người dạy và cũng do khách quan của bộ môn tạo nên. Phía chủ quan người dạy phải có kiến thức rộng về ngữ văn, phải có trình độ nhất định về tư tưởng, tình cảm và phải nắm chắc phương pháp bộ môn. Phía khách quan, Tập đọc là một phân môn khó dạy vì tính chất phong phú của nó. Nếu chỉ chú ý tính khoa học của bài như phân tích ngữ âm, câu, từ… thì bài dạy sẽ khô khan. Nếu khai thác tính nghệ thuật mà không dựa vào cơ sở ngôn ngữ thì cũng dễ tràn lan. Do vậy, muốn dạy tốt phân môn Tập đọc nói chung và ở lớp 5 nói riêng chúng ta cần phải khồng ngừng học tập để nâng cao trình độ nhận thức của bản thân, nắm vững phương pháp giảng dạy bộ môn, kiên trì luyện cho mình kĩ năng đọc tốt, tâm huyết với nghề…

Qua kinh nghiệm giảng dạy, tôi thấy muốn dạy Tập đọc cho học sinh có hiệu quả thì người giáo viên phải nắm chắc phương pháp dạy đọc bao gồm:

+ Phương pháp đọc rõ văn xuôi: Đó là hướng dẫn học sinh đọc chính xác (phát âm đúng, đọc đúng những tiếng có vần khó, những tiếng có dấu thanh mà học sinh hay nhầm lẫn, hướng dẫn học sinh biết đọc ngắt theo cụm từ, đọc đúng các kiểu câu…).

+ Phương pháp dạy đọc rõ văn vần (đó là cách ngắt nhịp các thể thơ).

+ Phương pháp dạy đọc to và đọc thầm: Cần phải lưu ý có đọc to đúng thì đọc thầm mới đúng được, do đó khâu hướng dẫn đọc đúng phải được tiến hành trước và phải làm thật tốt. Trong giờ Tập đọc, một em được chỉ định đọc to thì đồng thời giáo viên cũng yêu cầu các em khác luyện đọc thầm theo bạn. Như vậy trong một giờ Tập đọc có khoảng 15 em được đọc thì cả lớp cũng được luyện đọc thầm 15 lần

+ Phương pháp dạy đọc diễn cảm: Cơ sở để giúp học sinh luyện đọc tốt là phải hiểu và cảm thụ được nội dung của bài. Đồng thời phải tạo cho các em một tâm trạng bình tình, tự nhiên và thoải mái khi đọc. Các em không thể đọc diễn cảm được trong trạng thái sợ sệt, hồi hộp, lo lắng.

Vận dụng tốt những phương pháp dạy đọc ở trên là nhằm mục đích đạt được bốn yêu cầu về đọc đó là: đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu, đọc diễn cảm. Bốn yêu cầu đó phải được thâm nhập vào nhau, hỗ trợ nhau mà không nên tách rời thì mới có thể nâng cao hiệu quả của giờ Tập đọc

Trong một giờ Tập đọc, giáo viên cần khéo léo tổ chức để thu hút tất cả học sinh đều làm việc với Sách giáo khoa, chú ý vào nội dung bài Tập đọc. Muốn làm được điều đó thì người giáo viên cần:

+ Xây dựng cho lớp một nề nếp học tập nghiêm túc, có tính kỉ luật cao.

+ Giáo viên phải luyện cho mình khả năng đọc mẫu thật tốt để cuốn hút học sinh chú ý vào nội dung bài.

+ Khi dạy, giáo viên cần phải coi trọng cả hai yêu cầu đó là rèn đọc cho học sinh và giúp các em cảm thụ tốt nội dung bài Tập đọc. Hai yêu cầu này cần phải được đan xen vào nhau, bổ xung hỗ trợ lẫn nhau, không thể tách bạch từng phần riêng lẻ. Khi soạn bài, giáo viên cần lựa chọn và đưa ra hệ thống câu hỏi sao cho phù hợp với mọi đối tượng học sinh trong lớp. Có câu hỏi khó dành cho học sinh khá giỏi, có câu hỏi dễ dành cho học sinh yếu để mọi học sinh đều có cơ hội thể hiện khả năng của mình mà không cảm thấy nhàm chán hoặc quá sức.

+ Cần sử dụng có hiệu quả nhiều hình thức đọc khác nhau: đọc to, đọc thầm, đọc nối tiếp, đọc phân vai... để thay đổi không khí của lớp học, thu hút học sinh vào bài.

Giáo viên phải nhận thức đúng vai trò chức năng ở phân môn Tập đọc. Trước hết giáo viên phải rèn cho mình đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm mọi bài tập đọc trong cấp học nói chung, các bài tập đọc lớp 5 nói riêng. Phải đầu tư quỹ thời gian cho khâu chuẩn bị bài, xây dựng tổ chức các hoạt động cho học sinh trên lớp học.

Giáo viên phải kiên trì, thường xuyên rèn cho học sinh theo các bước:

+ Luyện học sinh phát âm đúng các phụ âm khó đọc hay sai.

+ Luyện đọc đúng các cụm từ, ngắt nghỉ đúng.

+ Ngắt nghỉ đúng ở các câu văn, khổ thơ.

+ Luyện đọc mức độ từ thấp đến cao với học sinh yếu.

+ Luyện cho học sinh biết lên giọng, hạ giọng, nhấn giọng ở câu văn, thể hiện tính cách nhân vật hoặc giọng vui, buồn trong các văn bản với giọng đọc, ngữ điệu, tốc độ đọc, âm sắc, nhằm diễn tả đúng nội dung bài.

+ Đối với những học sinh đọc sai, rèn dứt điểm ở tiết đọc và tiết luyện đọc ở buổi hai.

+ Nhiều học sinh được tham gia đọc và nhận xét bạn đọc.

- Luôn động viên khích lệ gây hứng thú học tập, đọc đối với học sinh yếu kém, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh.

- Học sinh phải chuẩn bị bài thật tốt ở nhà, đọc nhiều lần đối với học sinh yếu kém trước khi đến lớp.

- Thường xuyên dự giờ đồng nghiệp để học tập trao đổi rút kinh nghiệm.

2. Kiến nghị:

Để sáng kiến kinh nghiệm được áp dụng rộng rãi và mang tính thực tế tôi xin mạnh dạn đề xuất:

* Với nhà trường:

- Tổ khối quan tâm bồi dưỡng thường xuyên hơn nữa những giáo viên năng lực còn hạn chế nhất là khâu đọc của giáo viên.

- Chúng ta đã tổ chức hội thi viết chữ đẹp với giáo viên và học sinh, ta nên tổ chức thêm ngày hội giao lưu đọc hay với giáo viên và học sinh để tăng cường ý thức luyện đọc hay ở từng giáo viên và học sinh.

        * Với Phòng giáo dục và các cấp quản lí:

- Đề nghị cấp phòng sau mỗi đợt chấm sáng kiến kinh nghiệm nên phổ biến những kinh nghiệm giảng dạy có chất lượng để giáo viên chúng tôi học tập kinh nghiệm giảng dạy của đồng nghiệp nhất là kinh nghiệm giảng dạy môn Tiếng Việt.

- Hội thảo chuyên đề trao đổi những kinh nghiệm cho đồng nghiệp học tập ở cấp trường, cấp cụm, cấp huyện.

- Tiếp tục nghiên cứu, trao đổi đề tài này nhằm giúp giáo viên thực hiện có hiệu quả việc rèn đọc cho học sinh trong nhiều đơn vị; đồng thời giúp tôi bổ sung, hoàn thiện đề tài này.

- Các cấp thường xuyên tổ chức cuộc thi đọc diễn cảm đối với cả giáo viên và học sinh nhằm nâng cao chất lượng đọc của học sinh và chất lượng giảng dạy của giáo viên. ...............

Trên đây là một số kinh nghiệm, biện pháp đã làm trong ““Một số giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng và đọc diễn cảm cho học sinh thông qua phân môn tập đọc ở lớp 5, cơ sở Đồng Cậm, trường Tiểu học Hoành Mô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh”  

Rất mong được sự đóng góp của bạn bè đồng nghiệp, Ban giám hiệu và của các cấp quản lý để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh và nâng cao chất lượng giảng dạy cho giáo viên.

Tôi xin chân thành cảm ơn!