Một số giải pháp vận phương pháp nhóm giúp học sinh dân tộc thiểu số phát huy kĩ năng làm việc nhóm

I. PHẦN MỞ ĐẦU

 

I.1/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Trong chương trình giáo dục hiện nay, việc chuyển tải kiến thức đến đối tượng học sinh đã được ngành giáo dục đổi mới liên tục trong nhiều năm lại đây. Cụ thể là ngành giáo dục đã áp dụng nhiều chương trình dạy học như: Dạy học theo dự án Vnen, dạy học theo chương trình Seaqap hay dạy học theo chương trình Công n ghệ giáo dục,…tất cả đều đang thử nghiệm và từng bước khuyến khích các trường áp dụng để thực hiện tốt chương trình.

Việc đổi mới nhiều hình thức dạy học, nhiều nội dung trong sách giáo khoa cũng đều hướng đến một mục tiêu nhất định. Đó là nâng cao chất lượng giáo dục theo sự phát triển chung của xã hội và thế giới.

Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy tại trường tiểu học Phú Lộc trong một thời gian dài, tôi đã được tập huấn nhiều chương trình đổi mới phương pháp dạy học và tôi cho rằng mỗi một phương pháp đều có những ưu điểm nhất định. Do đó trong những năm qua tôi đã vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp dạy học đó để áp dụng vào các môn học, các bài học cụ thể nhằm giúp học sinh tiếp thu bài học một cách tốt nhất và kết quả là chất lượng cuối năm lớp tôi chủ nhiệm luôn dẫn đầu về số lượng học sinh khá và giỏi. Điển hình trong những phương pháp dạy học đổi mới đó là phương pháp “Nhóm”. Đây có thể được xem là một trong những phương pháp dạy học mới chủ lực trong mô hình dạy học theo hướng tích cực, giúp cho học sinh làm việc hợp tác và phát huy tính sáng tạo. Bên cạnh đó phương pháp này còn giúp học sinh mạnh dạn tự tin trước đám đông và thẳng thắn trình bày những suy nghĩ của mình mà không phải phụ thuộc vào thầy cô giáo. Nếu áp dụng phương pháp dạy học này vào một số môn học như : Đạo đức, Khoa học, Lịch sử và Địa lí hay Tự nhiên và xã hội thì hiệu quả bài học rất cao. Điều đó đã được chứng minh qua nhiều năm học mà tôi đã vận dụng.

Xuất phát từ đó mà tôi quyết định lấy nội dung áp dụng trên làm sáng kiến kinh nghiệm cho bản thân thông qua đề tài: “Một số giải pháp vận phương pháp nhóm giúp học sinh dân tộc thiểu số phát huy kĩ năng làm việc nhóm”.

I.2.  MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI :

1/ Mục tiêu nghiên cứu :

Dạy học theo nhóm là phương pháp dạy học trong đó học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên làm việc cùng nhau trong những nhóm nhỏ để hoàn thành mục đích học tập chung của nhóm đặt ra. Dạy học theo nhóm là một phương pháp dạy học trong đó giáo viên tổ chức cho học sinh hình thành các nhóm học tập nhỏ. Mỗi thành viên trong nhóm học tập này vừa có trách nhiệm tự học tập, vừa có trách nhiệm giúp đỡ các thành viên trong nhóm để cùng hoàn thành mục đích học tập chung của cả nhóm.

Chính vì vậy mục tiêu của đề tài là nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tế để tiến hành sử dụng phương pháp dạy học theo nhóm tại lớp 4 của trường tiểu học.

2/ Nhiệm vụ nghiên cứu :

Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài được tập trung 6 nhiệm vụ chính:

- Tìm hiểu các văn bản pháp lý sử dụng phương pháp dạy học theo nhóm để có những luận chứng chính xác khi xây dựng kế hoạch dạy học theo phương pháp này.

- Khảo sát thực tế về đặc điểm tâm sinh lý học sinh dân tộc để hiểu hơn các em trong quá trình dạy học. Tiến hành thử nghiệm phương pháp dạy học theo nhóm đối với học sinh dân tộc tại lớp 4D nhằm đánh giá chất lượng học sinh tiếp thu bài.

- So sánh và phân tích những ưu điểm và khuyết điểm khi áp dụng phương pháp này đối với học sinh dân tộc.

- Tiến hành áp dụng đại trà để đánh giá chất lượng chung của việc áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm. Đề xuất một số biện pháp có tính thực tiễn trong việc áp dụng một cách linh hoạt phương pháp này để nâng cao chất lượng dạy học tại lớp 4D.

I.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Đối tượng được áp dụng trong đề tài là học sinh lớp 4 của trường tiểu học.

I.4. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:

Đề tài chỉ nghiên cứu về lĩnh vực phương pháp dạy học ở tiểu học. Do vậy giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi của trường Tiểu học.

I.5. Phương pháp nghiên cứu:

1. Phương pháp nghiên cứu lý luận.

Tôi tìm hiểu các văn bản pháp lý về phương pháp dạy học theo nhóm để có những luận chứng chính xác khi xây dựng kế hoạch dạy học theo phương pháp này.

2. Phương pháp khảo sát:

Để có đánh giá cụ thể và chính xác về tâm sinh lí các em học sinh dân tộc để hiểu hơn các em trong quá trình dạy học.

3. Phương pháp thử nghiệm:

Tiến hành thử nghiệm phương pháp dạy học theo nhóm đối với học sinh dân tộc tại lớp 4D nhằm đánh giá chất lượng học sinh tiếp thu bài.

4. Phương pháp so sánh:

Sau khi thử nghiệm có kết quả khả quan, tôi tiến hành so sánh và phân tích những ưu điểm và khuyết điểm của phương pháp này đối với học sinh dân tộc.

5. Phương pháp tổng hợp:

Khi đã nhận được những ưu khuyết điểm sau khi so sánh và phân tích. Tôi đã tiến hành áp dụng đại trà và nhận thấy kết quả rất khả quan. Từ đó tôi đề xuất biện pháp sử dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong việc nâng cao chất lượng dạy học đối với lớp 4D do tôi chủ nhiệm.

Ngoài ra tôi còn sử dụng thêm một số phương pháp nghiên cứu khác để bổ trợ cho quá trình nghiên cứu đề tài.

 

II. PHẦN NỘI DUNG

 

II. 1. Cơ sở lý luận:

Theo định nghĩa thì: “Dạy học theo nhóm là phương pháp dạy học trong đó giáo viên sắp xếp học sinh thành những nhóm nhỏ theo hướng tạo ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên, mà theo đó học trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và cùng nhau phối hợp làm việc để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm.

Như vậy dựa vào định nghĩa vừa nêu trên, ta có thể khẳng định rằng dạy học theo nhóm là phương pháp làm việc tập thể, giúp học sinh hợp tác với nhau trong quá trình tìm hiểu và hoàn thành nhiệm vụ của cô, thầy giáo giao. Một nhiệm vụ mang tính cộng tác là nhiệm vụ mà học sinh không thể giải quyết một mình mà cần thiết phải có sự cộng tác thực sự giữa các thành viên trong nhóm tuy nhiên vẫn phải đảm bảo tính độc lập giữa các thành viên. Có 03 mục tiêu cụ thể:

- Mục tiêu nhận thức: giúp học sinh nắm vững kiến thức hơn (vì được tự khám phá và trao đổi với nhiều người)

- Mục tiêu kỹ năng: giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng tư duy (phân tích, suy luận, tổng hợp, đánh giá, giải quyết vấn đề,…) và kỹ năng xã hội (giao tiếp, trình bày, tranh luận, lắng nghe, hợp tác, lãnh đạo…)

- Mục tiêu thái độ: giúp người học yêu thích môn học hơn, gắn bó với bạn bè hơn, có ý thức với tập thể hơn, biết dân chủ hơn.

* Ưu và nhược điểm của học tập theo nhóm.

+ Ưu điểm :

- Học tập theo nhóm tạo môi trường thuận lợi giúp cho học sinh có cơ hội phát biểu, trao đổi và học tập lẫn nhau, cùng nhau tìm hiểu, phát hiện kiến thức mới. Những học sinh yếu kém nay có cơ hội được học tập ở những bạn giỏi hơn và những học sinh khá, giỏi không chỉ hoàn thành nhiệm vụ của mình mà còn phải giúp đỡ các bạn yếu hơn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Hình thành cho các em tinh thần tự chủ, đoàn kết, hợp tác giúp đỡ nhau trong học tập và hoạt động - Học tập theo nhóm giúp học sinh phát triển năng lực xã hội. Giúp học sinh phát triển kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thảo luận, kỹ năng bảo vệ ý kiến, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn ...v..v.. Học tập theo nhóm giúp những học sinh nhút nhát, thiếu tự tin có cơ hội phát biểu, trình bày ý kiến của mình và từ đó trở nên tự tin, năng động, mạnh dạn hơn trước tập thể. - Học tập theo nhóm giúp học sinh phát triển năng lực hoạt động. Học sinh có cơ hội phát huy kỹ năng sáng tạo, đánh giá, tổng hợp, phân tích, so sánh... Học sinh biết giải quyết các vấn để và tình huống, trong học tập một cách phù hợp, hiệu quả và sáng tạo và từ những vấn đề và tình huống đó học sinh sẽ rút ra được những kinh nghiệm, bài học quý giá cho bản thân.

+ Nhược điểm :

- Có một số thành viên ỷ lại không làm việc (hiện tượng ăn theo). Một số học sinh sẽ ỷ lại vào những người giỏi hơn sẽ giúp họ hoàn thành công việc được giao mà không tham gia hoạt động.

- Có thể đi lệch hướng thảo luận do tác động của một vài cá nhân (hiện tượng chi phối, tách nhóm).

- Có một số HS khá, giỏi quyết định quá trình, kết quả thảo luận nhóm nên chưa đề cao sự tương tác bình đẳng và tầm quan trọng của từng thành viên trong nhóm.

- Nếu lấy kết quả thảo luận chung của nhóm làm kết quả học tập cho từng cá nhân thì chưa công bằng và chưa đánh giá đúng thực chất được sự nỗ lực của từng cá nhân trong nhóm.

- Sự áp dụng cứng nhắc và quá thường xuyên, thiếu sáng tạo của GV sẽ gây nhàm chán và giảm hiệu quả trong hoạt động học tập của các em.

- Điều hành không tốt dễ dẫn đến mất trật tự trong học tập, tốn thời gian không cần thiết

II. 2. Thực trạng:

a. Thuận lợi – Khó khăn:

* Thuận lợi:

Lớp 4 tôi đang chủ nhiệm là một lớp rất ngoan, chăm chỉ và hăng say phát biểu, lớp có tổng số học sinh là 35 em, trong đó có 14 em là đồng bào dân tộc tại chỗ (dân tộc Tày là 12 em và 02 em dân tộc thái. Đa số là con em gia đình làm nông nghiệp. Học sinh rất đoàn kết, lễ phép biết vâng lời cô giáo. Ban giám hiệu nhà trường tổ khối và các tổ chức trong nhà trường luôn quan tâm đầu tư đúng mức đến chất lượng học tập và nề nếp của các em. Thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các em học tập.

* Khó Khăn:

Bên cạnh đó vẫn còn một số khó khăn nhất định như số học sinh có hoàn cảnh gia đình nghèo trong lớp chiếm tỷ lệ khá cao, một số gia đình phụ huynh học sinh chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em mình. Một số học sinh còn thụ động trong học tập, chưa mạnh dạn phát biểu, tìm tòi và sáng tạo trong học tập dẫn đến tính tương tác chưa phát huy cao rất khó cho giao viên tổ chức áp dụng hoạt động nhóm. Do đó hình thức tổ chức dạy học lấy học sinh làm trung tâm còn gặp nhiều khó khăn. Phương pháp dạy học theo nhóm nhiều lúc chưa đạt hiệu quả.

b. Thành công – Hạn chế:

* Thành công:

Sau nhiều năm dạy học theo chương trình đổi mới, tôi đã vận dụng một cách linh hoạt giữa các phương pháp truyền thống với phương pháp dạy học mới để tổ chức dạy học rút ra được cho mình nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức dạy học theo nhóm bởi Phương pháp dạy học này có những tác động tích cực về mặt nhận thức nhất là một số môn học như đạo đức, Khoa học hay Lịch sử và Địa Lí,vv…cụ thể là:

- Học sinh ý thức được khả năng của mình.

- Nâng cao niềm tin của học sinh vào việc học tập.

- Nâng cao khả năng ứng dụng khái niệm, nguyên lý, thông tin về sự việc vào giải quyết các tình huống khác nhau.

- Ngoài những tác động về mặt nhận thức, một số tác giả còn cho rằng phương pháp này còn có tác động cả về quan điểm xã hội như:

- Cải thiện mối quan hệ xã hội giữa các cá nhân

- Dễ dàng trong làm việc theo nhóm

- Có tác dụng làm giảm lo âu và sợ thất bại

- Tăng cường sự tôn trọng chính bản thân mình

Do vậy trong những năm dạy tại trường tiểu học Phú Lộc tôi luôn tạo được không khí học tập cho học sinh phấn khởi, vui vẻ và năng động và đạt kết quả học tập rất tốt. về ý thức thái độ học tập các em cũng thay đổi nhiều hơn, nhanh nhẹn, mạnh dan và rất tự tin trước tập thể. Kết quả cuối năm học số lượng học sinh hoàn thành đạt 100%. Cũng bởi những ưu điểm đó mà từ khi chuyển công tác vào giảng dạy tại trường tiểu học, tôi luôn ấp ủ những dự định của mình và rất muốn giúp học sinh nơi đây thay đổi cách học cách tiếp thu bài theo hướng tích cực nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

* Hạn chế :

Đối với học sinh dân tộc có rất nhiều hạn chế trong học tập dẫn đến khó khăn cho giáo viên khi vận dụng linh hoạt phương pháp nhóm. Những hạn chế thường là rụt rè trong các cuộc giao tiếp, thiếu tự nhiên. Sử dụng ngôn từ nhiều khi không chuẩn mực trong xưng hô, giao tiếp với bạn, thầy cô và mọi người như nói tróng không, thiếu chủ ngữ, thiếu từ miêu tả,…Sai lỗi phát âm giữa các dấu thanh huyền, thanh ngã, vần uyên – uên,…sử dụng từ “Nó” thay cho tất cả các đại từ xưng hô.

Vẫn thường xuyên dùng ngôn ngữ mẹ đẻ, bộc trực, thẳng thắn trong giao tiếp, e ngại khi chưa quen, thiếu chú ý trong học tập.

Kĩ năng sử dụng ngôn ngữ trình bày rất hạn chế, nhiều khi các em hiểu bài nhưng không diễn đạt được hoặc diễn đạt không đúng nội dung trình bày. Có thể nói đây là một trong những hạn chế lớn nhất trong việc xây dựng kế hoạch dạy học theo phương pháp nhóm của giao viên.

c. Phân tích thực trạng.

Phương pháp dạy học theo nhóm là một phương pháp mới được triển khai rộng rãi kể từ khi thay sách giáo khoa nhưng triển khai thực hiện phương pháp này cho một số môn học và một số đối tượng học sinh đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số thì hết sức khó khăn. Bởi căn cứ vào hình thức tổ chức của phương pháp này và đặc điểm của học sinh dân tộc thì quá mâu thuẫn nên hết sức khó khăn cho việc áp dụng phương pháp này. Nhưng nếu không áp dụng vào một số môn học, một số bài học cần đến sự hợp tác thì chắc chắn hiệu quả sẽ không đạt được cao như mong muốn.

Trong những năm gần đây, phương pháp dạy học theo nhóm được áp dụng  một cách rộng rãi và thống nhất trong cả nước, Bộ giáo dục và Đào tạo luôn khuyến khích giáo viên vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp dạy học khác nhau nhằm nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu của sự phát triển chung toàn xã hội. Cách học này mang lại hiệu quả rất tốt bởi nó là phương pháp dạy học trong đó học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên làm việc cùng nhau trong những nhóm nhỏ để hoàn thành mục đích học tập chung của nhóm đặt ra. Mỗi thành viên trong nhóm học tập này vừa có trách nhiệm tự học tập, vừa có trách nhiệm giúp đỡ các thành viên trong nhóm để cùng hoàn thành mục đích học tập chung của cả nhóm. Dạy học theo nhóm được tiến hành trên quy mô cả lớp, như mô hình giờ học truyền thống. Việc phân chia nhóm học sinh vừa tuân theo đặc điểm tâm lý lứa tuổi - nhận thức của học sinh, vừa phụ thuộc vào nhiệm vụ học tập học sinh cần phải giải quyết.

Trong mỗi nhóm phải có sự phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng thành viên, phải cùng hợp tác, trao đổi giải quyết nhiệm vụ chung của nhóm. Học sinh phải trực tiếp tham gia các hoạt động, giải quyết các nhiệm vụ học tập được đặt ra cho mỗi nhóm. Giáo viên là người thiết kế các nhiệm vụ học tập và đưa ra các hoạt động cụ thể cho từng nhóm. Giáo viên chỉ đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn chứ không phải là người đưa ra kiến thức, tìm ra kiến thức.

Học sinh là chủ thể tích cực chủ động sáng tạo của hoạt động học tập. Dạy học theo nhóm là sự tác động trực tiếp giữa học sinh với nhau, cùng nhau thảo luận và cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập. Mỗi cá nhân phải có ý thức tự hoàn thành nhiệm vụ của mình. Thành công của cá nhân là thành công chung của cả nhóm. Giáo viên là người thức tỉnh tổ chức và đạo diễn. Trong giờ học theo nhóm, giáo viên dẫn dắt học sinh khám phá, lĩnh hội kiến thức qua từng bước. Các nhóm học sinh tự tiến hành các hoạt động, qua đó có thể rút ra các tri thức, kiến thức cần thiết cho mình. Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự tiến hành các hoạt động nghiên cứu, tìm tòi kiến thức.

Chính vì nhận thấy phương pháp này có nhiều ưu điểm nổi bật mà tôi đã trăn trở rất nhiều thời gian để tìm cách áp dụng nó trong lớp tôi chủ nhiệm khi có tới 14 em học sinh dân tộc.

II.3. Giải pháp, biện pháp:

1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.

Căn cứ vào những ưu điểm của phương pháp dạy học theo nhóm mang lại nên mục tiêu của giai pháp là xây dựng các bước cơ bản để tổ chức hoạt động nhóm cho các em học sinh dân tộc trong một sô môn học, một số bài học thích hợp.

b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:

Để vận dụng một cách linh hoạt phương pháp nhóm cho các em học sinh dân tộc, tôi đã tiến hành thực hiện những bước cơ bản như sau:

Bước 1: Xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với nội dung chương trình:

Tôi nghiên cứu tất cả nội dung các bài học của các môn học và liệt kê đầy đủ những bài học và những môn học có thể áp dụng phương pháp nhóm.

Ví dụ: Môn Khoa học, môn Lịch sử và Địa lý, môn Kĩ thuật hoặc môn Đạo đức hay một số bài dạy Tập đọc, Luyện từ và Câu trong môn Tiếng việt.

Sau khi liệt kê được các bài học có thể áp dụng phương pháp nhóm, tôi tiến hành thể hiện nội dung vào giáo án dạy học của mình. Chẳng hạn khi dạy bài “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu”, trong phần tìm hiểu bài tôi tiến hành tổ chức hoạt động nhóm 4 để thảo luận câu hỏi số 4: Em thấy có thể tặng cho Dế Mèn danh hiệu nào trong số các danh hiệu sau đây: Võ sĩ, tráng sĩ, chiến sĩ, hiệp sĩ, dũng sĩ, anh hùng?

Bước 2: Phân loại đối tượng học sinh phù hợp với nhóm:

Trong lớp 4 do tôi chủ nhiệm có 14 em học sinh đồng bào dân tộc. vì thế khi phân loại đối tượng học sinh để chia nhóm, tôi đã sử dụng hình thức xen kẽ một vài học sinh khá người Kinh ngồi xen kẽ với các em dân tộc nhằm tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh đoàn kết và cũng là để các em hỗ trợ lẫn nhau trong những buổi đầu làm quen thảo luận nhóm. Chẳng hạn nếu tổ chức nhóm 4 hay nhóm 6 thì sẽ có 50% em người Kinh và 50% em đồng bào dân tộc hoặc nhóm 2 thì 01 em người Kinh và 01 em người đồng bào dân tộc. nếu nhóm 4 hay nhóm 6 thì tôi thường xuyên thay đổi nhóm trưởng và thư ký để tạo cho các em sự công bằng trong hoạt động nhóm đồng thời giúp mỗi em đều được làm việc, trình bày. Tránh tình trạng ỷ lại hay nhút nhát.

Bước 3: Lồng ghép một số trò chơi nhỏ trong giờ học.

Trước khi chuyển sang phần thảo luận nhóm tôi luôn sử dụng một vào trò chơi nhỏ, nhanh để làm giảm căng thẳng cũ

ng như sự rụt rè của các em và những trò chơi đó tôi luôn hướng tới các em học sinh dân tộc tạo sự gần gũi, thân thiện trước khi thảo luận. những trò chơi đó chỉ diễn ra nhanh trong vòng 2-3 phút.

Bước 4: Hệ thống câu hỏi đơn giản hơn.

Đối với các em học sinh dân tộc, bước đầu làm quen với cách làm việc theo nhóm là hết sức bỡ ngỡ. Các em thường rụt rè, e ngại và không chịu trình bày ý kiến của mình trước đám đông điều đó dẫn đến hoạt động nhóm ít thành công hoặc không mang lại hiệu qua cao. Chính vì thế nên để giúp các em hòa nhập nhanh với cách học hợp tác thông qua nhóm thì tôi thường đặt hệ thống câu hỏi đơn giản để các em dễ trả lời, có thế các em mới tự tin trình bày ý kiến của mình.

Ví dụ khi dạy bài tập đọc “Có chí thì nên”, ở câu hỏi 3 trong phần tìm hiểu bài, tôi tiến hành tổ chức cho các em thảo luận nhóm 4 với câu hỏi như sau: Theo em, học sinh phải rèn luyện ý chí gì? Lấy ví dụ về những biểu hiện của một học sinh không có ý chí.

Để giúp các em học sinh dân tộc thực hiện được câu hỏi trên, trước khi cho các nhóm thảo luận, tôi đã gợi mở bằng một số ý hướng dẫn thế nào là ý chí và lấy một ví dụ minh họa: học sinh phải có ý chí “Lấy cần cù bù đốt nát”. Nếu không được giỏi như bạn nhưng cần cù chăm chỉ rèn luyện chắc chắn sẽ thành công.

Bước 5: Xây dựng tình đoàn kết trong nhóm cho học sinh.

Trước khi tổ chức phần thảo luận nhóm, tôi thường đến bên các nhóm có học sinh dân tộc để lắng nghe những phản ứng của các em và từ đó kịp thời điều chỉnh.

Ví dụ tôi theo dõi thái độ, trạng thái của từng em đó để đánh giá tính khả thi trong giờ thảo luận sau đó mới bầu nhóm trưởng và cho nhóm trưởng phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm.

Mỗi em trong nhóm đều phải có trách nhiệm trong nhóm mình. Việc phân công trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhóm là do chính nhóm đó đề xuất và thống nhất.

Tôi tiến hành quy định nhiệm vụ cho các nhóm gồm những thành phần sau:

+ Trưởng nhóm : quản lí, chỉ đạo, điều hành nhóm hoạt động;

+ Thư kí : Ghi lại kết quả của nhóm sau khi được thống nhất;

+ Báo cáo viên: trình bày trước lớp kết quả công việc của nhóm;

+ Người theo dõi về thời gian.

Trách nhiệm này không phải cố định mà tôi luôn yêu cầu các nhóm thay đổi luân phiên sau mỗi lần sinh hoạt nhóm. Nghĩa là mỗi thành viên đều được làm tổ trưởng, làm thư ký, làm báo cáo viên.

Bước 6: Động viên giúp đỡ các nhóm:

Để giúp học sinh dân tộc hiểu được ý nghĩa của hoạt động nhóm là cô sẽ đánh giá kết quả chung của toàn nhóm, không theo cá nhân. Do đó tôi luôn đi xuống từng nhóm để theo dõi và giúp đỡ các em đồng thời nhắc nhở các em cần phải có trách nhiệm đóng góp, đều phải hoàn thành công việc, đều phải được lĩnh hội kiến thức. Thành công của nhóm chính là thành công của mỗi cá nhân.Vì thế trẻ cần phải hợp tác chặt chẽ với nhau.

Trong quá trình tôi tổ chức học sinh hoạt động nhóm, tôi luôn theo dõi tổng quát, phát hiện và hỗ trợ cho nhóm có khó khăn, kịp thời uốn nắn, điều chỉnh những lệch lạc của học sinh. Tôi đã cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất việc nói của mình trong khi các em đang hoạt động nhóm. Đôi lúc thấy các em học sinh dân tộc chưa nắm được bài thì ngay lập tức tôi cho cả lớp dừng lại để hướng dẫn thêm.

Sau khi các nhóm hoàn thành, những nhóm nào có các em học sinh dân tộc tham gia báo cáo thì tôi luôn luôn khen ngợi các em, tuyên dương các em và yêu cầu cả lớp cũng võ tay khích lệ để giúp các em mạnh dạn và hòa nhập nhanh hơn dù nội dung các em trả lời chưa thật chính xác. Sau đó tôi mới chốt lại ý đúng cho cả lớp hiểu và ghi bài.

e. Kết quả khảo nghiệm:

Sau khi áp dụng những giải pháp đã nêu vào trong chương trình giảng dạy tôi thấy hiệu quả của đề tài rất rõ. Số lượng học sinh qua các năm học tăng lên rất nhiều.

Nên mạnh dạn tổ chức dạy học theo nhóm vào thời điểm thích hợp của tiết học để giúp học sinh quen dần với hoạt động nhóm, có kinh nghiệm thảo luận nhóm.

- Thời lượng dành cho học sinh hoạt động nhóm phải thích đáng để thực hiện hoàn chỉnh các bước: làm việc độc lập, thảo luận trong nhóm, trình bày kết quả và thảo luận chung.

- Cần nắm được các nhược điểm của phương pháp dạy học theo nhóm để trong khi chuẩn bị hoặc tổ chức thực hiện có biện pháp khắc phục.

Ví dụ: lớp ồn thường ảnh hưởng lớp bên cạnh nên nhớ đóng bớt cửa, nhắc nhở trao đổi vừa đủ nghe, phát huy vai trò nhóm trưởng để điều chỉnh trong nhóm. Hoặc một số em hay “quậy”, tranh bạn nói hết,  còn một số em chỉ im lặng không tham gia ý kiến thì giáo viên nên chọn em hay nói làm nhóm trưởng mà trong nhóm đó ít có bạn thân của em, còn em ít nói sẽ làm việc với nhóm bạn thân để em mạnh dạn, hòa nhập tốt hơn.

 Tôi tiến hành khảo nghiệm ở lớp 4D sau 2 tháng dạy học đã cho thấy kết quả rất khả quan, cụ thể:

Trước khi khảo nghiệm: tất cả 14 em học sinh đồng bào dân tộc đều không biết cách tổ chức hoặc tham gia thảo luận nhóm. Các em chi ngồi im lặng nghe các bạn khác nói rồi trình bày ý kiến.

Nhưng sau khi khảo nghiệm được 2 tháng tôi thấy chất lượng thay đổi rõ rệt:

+ Số lượng học sinh đồng bào dân tộc mạnh dạn, tự tin, biết trình bày kết quả trước lớp và đặc biệt nói rất lưu loát đã tăng lên (4/14 em)

+ Còn lại chỉ mới tham gia thảo luận trong tổ chức trình bày kết quả thảo luận trước lớp vì run. (10/14 em)

Như vậy đây tuy chưa phải là biện pháp hữu hiệu hay tối ưu nhưng cũng phần nào giúp các em học sinh đồng bào dân tộc hòa nhập nhanh với môi trường học tập và nâng cao kiến thức của mình.

4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:

Sau khi áp dụng khảo nhiệm cho nhiều kiết quả khả quan nên tôi đã mạnh dạn đề xuất với Ban giám hiệu trường cho mình áp dụng đối với những biện pháp nêu trên của phương pháp dạy học theo nhóm, tôi thấy kết quá rất khả quan, chất lượng đại trà đã tăng lên rõ rệt. Cụ thể:

Số em tự tin mạnh dạn và tham gia mọi yêu cầu của giáo viên chủ nhiệm	Số em tự tin mạnh dạn nêu ý kiến của mình nhưng chưa báo cáo được trước tập thể	Thái độ tích cực trong học tập còn yếu
6	8	0

 

PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.

1. Kết luận:

Công tác giáo dục tại huyện Krông Năng nói chung và xã Ea Đáh nói riêng việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học đã được đầu tư khá bài bản và được các cấp lãnh đạo trong ngành khuyến khích. Nhưng do đặc thù nơi đây có nhiều học sinh đồng bào dân tộc nên việc áp dụng một số phương pháp dạy học theo nhóm rất khó thực hiện, cũng chính vì thế mà nội dung sáng kiến kinh nghiệm này đã hình thành với những biện phấp rất thực tế tại địa phương

Phương pháp dạy học là biện pháp chuyển tải kiến thức từ sách giáo khoa đến với học sinh. Do đó sử dụng phương pháp pháp dạy học không hề đơn giản mà phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng các phương pháp cụ thể, qua đó nghiên cứu về nội dung bài học đồng thời xác định đối tượng học sinh để lựa chọng những phương pháp phù hợp.

Khi kết quả học tập của các em tăng lên (số lượng học sinh giỏi nhiều, số lượng học sinh yếu giảm) thì có nghĩa là việc sử dụng phương pháp dạy học của người giáo viên đã đạt hiệu quả. Giáo viên không phải là người hoàn hảo, phương pháp không phải là vạn năng nhưng điều quan trọng là phải biết thay đổi cho pơhù hợp với đối tượng học sinh.

Đề tài: “Một số giải pháp vận phương pháp nhóm giúp học sinh dân tộc thiểu số phát huy kĩ năng làm việc nhóm” mà tôi nghiên cứu và trình bày là một trong những yêu cầu chính đáng của các cấp lãnh đạo, nhưng nếu áp dụng vào các chương trình dạy học khác cũng có thể áp dụng được bởi phương pháp dạy học theo nhóm được áp dụng rộng rãi trong quá trình dạy học.

Tôi mong rằng sau này sẽ có nhiều người nghiên cứu về lĩnh vực này kỹ lưỡng hơn, phát hiện và khắc phục những nhược điểm của phương pháp này một cách đầu đủ hơn. Nội dung nghiên cứu xin dừng tại đây, mong rằng những ý kiến đóng góp của Hội đồng khoa học giáo dục sẽ là những kinh nghiệm quý báu cho tôi trong quá trình dạy học.

1. Kiến nghị:

Để nội dung của đề tài sử dụng phương pháp nhóm đối với học sinh dân tộc được chính thức áp dụng mở rộng đối với cac lớp học khác trong trường tiểu học, tôi mạnh dạn đề xuất một số y kiến sau:

- Đối với giáo viên cần tham khảo thêm những tư liệu có tổ chức hoạt động nhóm hay hơn để học hỏi và sáng tạo khi mình tổ chức phương pháp này.

- Cần vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo phương pháp này để giúp các em hoàn thiện trong học tập, làm việc độc lập cũng như phát huy kĩ năng hợp tác qua đó tiếp thu kiến thức nhanh hơn. Tuy nhiên phương pháp này cũng là một con dao hai lưỡi, nếu giáo viên tổ chức tốt thì học sinh sẽ nắm được bài, phát huy tính sáng tạo và viết hợp tác cùng nhau để hoàn thành nhiệm vụ. Ngược lại nếu tổ chức không tốt nhiều em sẽ không nắm được bài mà chỉ phụ thuộc vào 1 bạn học giỏi trong nhóm.

- Đối với nhà trường cần trang bị thêm một số sách báo, tài liệu liên quan đến tấm sinh lý lứa tuổi và các phương pháp dạy học hay để giáo viên có điều kiện trau dồi kiến thức nghiệp vụ chuyên môn.

- Cần quan tâm đến chất lượng đại trà, tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên phát huy những phương pháp dạy học mới giúp học sinh có cách học hay, hiện đại vừa năm bắt được nội dung kiến thức vừa không bị áp lực từ mọi phía.